2024 yılı, Türkiye iktisadında enflasyonun tesirlerinin devam ettiği bir yıl oldu. Pek çok eser ve hizmetin fiyatları artarken, artırımlar birbirini takip etti. Akaryakıttan doğalgaza, toplu taşımadan alkol ve sigaraya kadar birçok kalemde fiyat artışları yaşandı. Pekala, 2024 yılında hangi eser ve hizmetlerin fiyatları ne kadar arttı?
DOĞALGAZDA YÜZDE 38 ZAM
Mayıs 2023 seçimleri öncesi, doğalgaz tüm konut tüketicilerine bir ay fiyatsız verilmiş, 2024 yılının Nisan ayına kadar da 25 metreküpe kadar olan tüketimler faturalandırılmamıştı. Fakat, seçimler sonrası doğalgaza artırım geldi. 1 Ağustos 2024 itibariyle konutlarda kullanılan doğalgaz fiyatı yüzde 38 artarken, özgür tüketicilerin kullandığı doğalgazın fiyatı ise yüzde 33,1 oranında yükseldi.
KİRA ARTIŞLARI
2024 yılı itibariyle, 1 Temmuz’dan evvel konut kiralarında uygulanan yüzde 25’lik tavan artırım oranı sona erdi. Bu tarihten sonra, kira artışları enflasyon oranlarına ve TÜFE’ye nazaran belirlendi. Temmuz ayında kira artışı yüzde 65,07 iken, bu oran Ağustos’ta yüzde 65,93’e çıktı. Eylül’de yüzde 64,91, Ekim’de yüzde 63,47, Kasım’da ise yüzde 62,02 düzeylerine ulaştı.
ELEKTRİK ZAMMI
2024 yılıyla birlikte, elektrik tarifelerinde de artış yaşandı. Temmuz ayında mesken abone kümesinin elektrik tarifesi yüzde 38, ziraî faaliyetlerde kullanılan elektrik fiyatı yüzde 30, kamu ve özel hizmetler bölümünün elektrik fiyatı ise yüzde 38 oranında arttı.
KÖPRÜ VE OTOYOL GEÇİŞLERİNE ZAM
2024 yılında, köprü ve otoyol geçiş fiyatları üç kere zamlandı. İstanbul’daki 15 Temmuz Şehitler ve Fatih Sultan Mehmet köprülerinde, arabalar için tek taraf geçiş fiyatı 8,5 TL’den 33 TL’ye, Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nde ise 19 TL’den 70 TL’ye yükseldi. Avrasya Tüneli, Osmangazi Köprüsü ve 1915 Çanakkale Köprüsü’nde de emsal oranlarda artırımlar yapıldı.
AKARYAKIT ZAMLARI
2024 yılı sonu itibariyle akaryakıt fiyatlarında önemli artışlar görüldü. 31 Aralık 2023’te motorinin litre fiyatı 37,15 TL, akaryakıtın litre fiyatı 34,53 TL, LPG’nin litre fiyatı ise 18,80 TL idi. 2024 yılı sonunda motorin 43,91 TL, akaryakıt 43,14 TL, LPG ise 26,79 TL olarak belirlendi. Bu durumda, motorine yüzde 18,19, akaryakıta yüzde 24,93, LPG’ye ise yüzde 42,5 artırım yapılmış oldu.
EĞİTİM ÜCRETLERİ
2024 yılında özel üniversitelerde yıllık kayıt fiyatları 1 milyon TL’nin üzerine çıktı. Ayrıyeten, kimi özel liseler de yüzde 300’ü aşan oranlarda artırım yaptı. Milli Eğitim Bakanlığı, özel liselerin ara sınıflarındaki öğrencilere artırım sınırlaması getirirken, yeni kayıtlarda okullara rastgele bir kota koymadı.
SİGARA ZAMLARI
2024 yılında sigaraya yapılan ÖTV artışları, enflasyon ve döviz kuru tesiriyle sigara fiyatlarını artırdı. 31 Aralık 2023’te en ucuz sigara 45 TL’den satılırken, 2024 sonunda bu fiyat 60 TL’ye çıktı. Bu da yıllık yüzde 33,3 oranında bir artışa işaret ediyor.
PASAPORT, ŞOFÖR EVRAKI VE KİMLİK KARTLARI
2024’te tekrar değerleme oranı yüzde 58,46 olarak belirlendi. Bu oranla birlikte pasaport, şoför dokümanı ve kimlik kartları üzere birtakım resmi evrakların harçları arttı. Örneğin, üç yıldan uzun vadeli pasaport harcı 5.044 TL’den 8.625 TL’ye çıktı, şoför evrakı fiyatı ise 624 TL’den 990 TL’ye yükseldi.
2024 ENFLASYONUNDA DİKKAT CAZİP ARTIŞLAR
TÜİK datalarına nazaran, 2024 yılında en çok artan harcama kalemleri ortasında taze sebzeler, doğalgaz ve kira fiyatları dikkat çekiyor. Örneğin, taze sebzelerde artış oranı yüzde 125,78, doğalgaz fiyatlarında ise yüzde 124,65 olarak belirlendi. Ayrıyeten, üniversite eğitimi, eğitim sarfiyatları ve çocuk bakım hizmetlerinde de yüksek artışlar görüldü.
ASGARİ FİYAT ARTIŞI KÂFİ Mİ?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, 2025 yılı için taban fiyatı 22.104 TL olarak açıkladı. Fakat, enflasyon ve bilhassa güç ile besin fiyatlarındaki artışlar, minimum fiyat artışının haneler üzerindeki mali baskıyı hafifletmede yetersiz kaldığını gösteriyor.
Leave a Reply