Gülnur SAYDAM
TARİHİ Antakya 13 medeniyete hizmet etti lakin bilimin bu kadar geliştiği bir yüzyılda paragöz müteahhitlere, rantçı siyasilere yenik düştü. Hatay’ı zelzele değil yozlaşmış insanlık yıktı. Sarsıntının 938. gününde o yıkım olduğu üzere duruyor… O denli ki Bakanlığın görmezden geldiği yalnızca binalar değil kuşaktan nesile taşınan koca bir tarih ve anılar…
‘SARAY’IN İÇLER ACISI HALİ
Roma periyoduna dayanan tarihi geçmişi ile kente gelen turistlerin birinci durağı olan Saray Caddesi’nde sarsıntıdan evvel antik kalıntılar ve restore edilmiş yapılar vardı. Yeniden antik yapılar içinde dükkânlar yer alıyordu. Zelzelede tarihi cadde yıkıldı. Ortada yıkılmayan fakat ağır hasar alan kimi tarihi binalar oldu. Lakin şu ana kadar o yapılar da restore edilmediği için her gün biraz daha çürüyerek yıkılıyor. Sarsıntıdan sonra Kültür ve Turizm Bakanlığı bazı yapıların etrafını “Restore edeceğiz” diye çevrelese de 938. günde tablo çok acı. Toz ve yıkım birinci günkü üzere duruyor.
TARİHİ SOKAKLAR SİLİNİYOR
Yaklaşık 300 yıllık bir geçmişe sahip tarihi Antakya konutlarının birçoğu yıkıldı ya da ağır hasarlı. İçlerinde süs havuzları bulunan bu taş meskenlerden kimileri kafe, restoran ve otel olarak kullanılıyordu. Kentin iktisadına de büyük takviye veriyordu.
Binlerce yıllık kültürü müzikleriyle yaşatan Lübnanlı Fairuz’un en hoş müzikleri işte bu tarihi sokaklarda yankılanırdı. Artık o dar tarihi sokaklar, parçalanmış tarihi taşlarla dolu, büsbütün sessizliğe büründü. Minik minik otlar insan uzunluğunu geçecek kadar uzadı. Hasarlı meskenlerin kapıları kilitli, harabe durumda. Bakanlık tarihi yapılara da öncelik vermiş olsaydı kimileri bugün dimdik hayatta olabilirdi. Tarihi ile nefes alan kent halkı da ne yazık ki çaresiz. Yüzlerce kere Anıtlar Kurulu’ndan dayanak isteseler de sesleri hâlâ duyulmuyor.
FOTOĞRAFLAR: ALPER ŞENER
ASİ CAN ÇEKİŞİYOR
Asi Irmağı kenti ikiye bölmesi ile bilinir. Sarsıntıda ırmaktaki köprüler hasar aldı. Birkaç ay öncesinde başlayan ıslah çalışması kapsamında dört köprü de projeye dahil edildi. İş makineleri de ırmakta çalıştığı için ırmağın doğal hayat formları da ziyan görüyor.
HATAY MECLİSİ HÂLÂ BİTMEDİ
Fransız mimar Leon Benju tarafından tasarlanan ve birinci yıllarında Hatay Devleti Millet Meclisi olarak kullanılan bu tarihi yapı sarsıntıda yıkıldı. Taşeron firma çalışanları fiyatlarını alamadıkları için işi bırakmış. İTarihi yapının ne vakit biteceği bilinmiyor.
YENİ YAPILAN TOKİ BİNALARI DÖKÜLÜYOR
Şehir TOKİ’den geçilmiyor. İşler taşeronun taşeronuna pas ediliyor. Çürük yapılan binalar nedeniyle birçok mühendis ve usta istifa etti. Süratle bitirilmeye çalışılan konutların bir sonraki zelzeleye dayanabileceği meçhul. Üstünkörü tesisatlar nedeniyle depremzedeler daima sorun yaşıyor.
Rant neredeyse bakanlık gözünü oraya dikiyor. Sit alanı ya da zeytinlik, farketmiyor. Dikmece, Kırıkhan, Defne, Antakya ve son olarak Samandağ… Bir gün içinde hak sahiplerine haber dahi vermeden tapular düşürüldü. Asırlık zeytinlikler TOKİ için kesildi. Zelzele konutları için yapılacak onlarca kamu yeri varken…
Tarihi Uzun Çarşı’nın zelzelede bir kısmı hasar gördü. Valilik çarşının restore edileceğini belirterek, hasar görmeyen yerlerdeki esnafı da konteynerlere taşıdı. Esnaf şikayetçi, çarşının ne vakit biteceği bilinmeyen.
SOKAKLAR GÜVENSİZ
Çocukların bir birden fazla ağır uyuşturucu unsur batağına düşmüş durumda. Enkaza dönmüş sokaklarda bayanların ve çocukların yürümesi çok tehlikeli. Birçok bayan parasızlıktan fuhuşa sürüklendiğini söylüyor. Üstelik konteynerkentlerde yaşayanlar da korktukları için fuhuşa ses çıkaramıyor. Bayanların sığınabileceği bir bayan konutu yok.
6 Şubat sarsıntıları Hatay’la birlikte 11 kenti yıktı
İLK DEFA BU KADAR KARANLIK
Deprem en ağır hasarlardan birini tarihi Kurtuluş Caddesi’ne verdi. Asi Irmağı ile Habibi Neccar Dağı ortasında kalan alanda uzunluklu boyunca uzanan cadde, zelzelenin 938. gününde hala harap halde. Tarihi yapılara Anıtlar Kurulu’nun acil bir çalışma yapması ve yürürlüğe geçirmesi gerekiyor. Yalnızca tek tük binalarda çalışma var. O da 3-5 yıl daha sürecek. Aralık ayı sonuna kadar caddeye tramvay yapılacağı bilgisi dışında riskli alanlar ile ilgili net bilgi yok. Bilhassa hak sahipleri perişan. Ne kendi ceplerinden restore edebiliyorlar ne de bakanlıktan riskli alan için takviye alabiliyorlar. Tarihi cadde toz bulutu içinde, hafriyat kamyonlarına teslim oldu.