Tüp Bebek ve İnfertilite Derneği’nin (TÜBİD) 4. Kongresi Kıbrıs’ta gerçekleştirildi. Kongrede süratle artan kısırlık sorunu masaya yatırılırken, tüp bebek ve infertilite alanındaki son gelişmeler de ele alındı.
Prof. Dr. Hulusi Bülent Zeyneloğlu
Tüp Bebek ve İnfertilite Derneği (TÜBİD) 2. Lideri Prof. Dr. Hulusi Bülent Zeyneloğlu, düzenlenen basın toplantısında evlilik yaşının ötelenmesinin ve gerilimin doğurganlığa tesirlerine değindi. Yumurtalık işlevlerini bozan yumurtalık fibrozuna dikkat çekerek, embriyoya dokunmadan down sendromu, Turner sendromu üzere hastalıkların tespitini sağlayacak yeni genetik testi anlattı… İşte Prof. Dr. Zeyneloğlu’nun açıklamaları:
Kimler risk altında?
Kronik gerilim, uzun çalışma saatleri, yıpratıcı şartlar ve hatta karşıt çalışma saatleri (hemşirelerde, polislerde, askerlerde ve fabrika personellerinde gördüğümüz vardiyalı ağır çalışma saatleri) uyku sistemi bozukluğuna yol açıp, gerilime neden oluyor. Üzerine konut işleri de eklenince bilhassa bayanın kendine ayıracak düşünecek bir vakti bile kalmıyor.
Menopozu 3 yıl öne çekiyor
Kronik gerilim yumurtalıkları da olumsuz etkiliyor. Menopozu 3 yıl öne çekiyor. Bu yüzden üreme işlevlerindeki bozukluklar da 10 yıl evvel başlıyor. Yani bayanın annesi 50 yaşında menopoza girdiyse, bayan 46-47 yaşında menopoza girecekse üreme işlevleri bozukluğu olağanda 36’da olması gerekirken, 31’e iniyor. Kimyasallı besinler da bunu tetikliyor.
Kendiliğinden gebelik de oluşabiliyor
Yönetmelikte psikolog, psikiyatri desteği zorunlu değil lakin tavsiye ediyoruz. Hastaların ruh halini anlamamız gerekiyor. Gerilimi azalttığımız vakit hastaların zaten gebeliği bile oluşabiliyor.
Kariyerle birlikte ‘çocuk’ düşünün
Türkiye’de meslek isteğiyle birlikte bayanların evlilik yaşı gecikiyor. Yani 30’u geçmek üzere… Çocuk sahibi olma yaşı da bu yüzden ortalama 28-29’lara yükseldi. Evvel meslek sonra evlilik akabinde çocuk planları yapılıyor ancak çocuk olmayınca çiftlerde önemli bir gerilim oluşuyor.
Yumurtalıklarda betonlaşma riski!
Yıllardır biz tabiplerde ‘yumurtayı daha güzel nasıl yaparız’ niyeti hakimdi. Çalışmalar yapılıyordu lakin 2022’de Science’ta yayınlanan bir çalışmada temel en büyük sorunun, yumurtalığın dokusunun giderek küçülten ve betonlaşmasına yol açan fibrozis olduğunu gördük.
Fibrozis’in farkındaydık lakin manasını bilmiyorduk. Yumurta sayısı süratle düşen genç ya da yaşı ileri olan hastalarda onların hacimleri daha ufak olduğu için fibrozis daha göze batar. Bu yumurtaları uyandırmak için etrafındaki betonun çözülmesi için oraya uyandırıcı proteinlerin gelmesi fibrozisin kırılması lazım.
Uyuyan yumurta uyandırılacak
Fibrozisi çözmek için çalışmalar yapılmaya başladı. Yeni prosedürler ve ilaçlar hiç yumurtası gelişmeyen hastalarda yumurtaları uyandırmak ya da düşük yumurta rezervi olan bireylerde uygulanabilecek. Bu durumda PRP ve eksozom (kişinin kendisinden alınan eksozomun kullanılması gerekir) tedavilerinin kanlanmayı artırarak fibriozisi azaltabildiğini söyleyebiliriz.
Embriyoya dokunmadan Down sendromu tespit edilebilecek
Genetiğin sağlam olduğunu ispatlamak için embriyolara biyopsi yapılıyor. Bu süreci yaparken, embriyologlar embriyodan hücre alıyor. Fakat bu süreç artık embriyoya biyopsi yapmadan, dokunmadan gerçekleşecek.Yani embriyonun içinde yüzdüğü sıvıdan örnek alınacak. Zira embriyo içinde bulunduğu sıvıya da DNA’sını bırakır. Bu çok değerli bir gelişme. Muvaffakiyet oranı yüzde 90-95’lerde. Münasebetiyle Down sendromu, Turner ve Edwards sendromları daha kolay tespit edilecek. Bu teknoloji yakında Türkiye’de de kullanılmaya başlayacak.
KISIRLIK
Çiftler gerekirse dayanak almalı
Araştırmalar kronik gerilimin üreme sıhhatine olumsuz tesirlerini ortaya koyuyor. Örneğin ‘kronik hiç fark edilmeyen stres’ diye bir model geliştirilmiş. Bu fare deneylerinde görülmüş. Gerilim çekmeyen laboratuvar şartlarındaki farelere nazaran kronik gerilim oluşturmak için ışıkları bozulmuş, yiyeceklerinin tadı, saati değiştirilmiş. Hayvan daima gerilim çekmiş. Sonuçta çevresel şartlar altında gerilime giren fareler daha çabuk yaşlanmış.
Dolayısıyla hastalarımız bize başvurdukları vakit hallerinden anlayıp, kendilerine psikolog, psikiyatrist desteği öneriyoruz. Zira gerilimi minimalize edecek prosedürlerin geliştirilmesi bilhassa bayanın doğurganlığını temel olarak korur.
İşte somut bir örnek
2011 yılında Başşehir Üniversitesi’nde yapılan çalışmaya 30’a yakın hastam katıldı. FSH’ları 27 olmuş, iki üç tüp başarısızlığı yaşayan sıkıntı hastalardı bunlar… Onlara yuvarlak masa toplantıları yapıldı ve hepsine nefes idmanları öğretildi. Tüm çiftler için tüp bebek tedavsine başlarken, yumurta toplanacağı gün kanları alındı. Ruhsal dayanak alan kümede gerilim düzeyleri düşük, almayan kümede yüksek çıktı. Bu hastalarımızda gebelik oranı 3 katından daha fazla yükseldi. Bunların hepsi sıkıntı hastalardı. Bu çok değerli bir nokta.