Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ve gelişmiş ülkelerdeki birtakım kurumlardan derlediği bilgilere nazaran, Kovid-19 salgını ve akabinde Rusya-Ukrayna savaşından etkilenen ülkelerde enflasyon gayelerine hala tam manasıyla ulaşılamadı.
Tedarik zincirindeki meseleler, petrol, doğal gaz ve besin fiyatlarındaki süratli yükseliş, dünya genelinde büyük bir enflasyona neden olarak ömür maliyetlerini değerli ölçüde yükseltti.
Uzun yıllar boyunca düşük seyreden enflasyon neredeyse tüm ülkelerde süratle artarken ABD ve kimi Avrupa ülkeleri üzere gelişmiş ekonomilerde son 40 yılın tepe düzeylerine çıktı.
Yüksek faiz oranlarına karşın yapışkan yüksek enflasyon başta hizmet kesiminde, dünya genelinde birçok hükümeti ve merkez bankasını zorlamaya devam ediyor.
ENFLASYON TELAŞI VE BELİRSİZLİK
ABD Merkez Bankasının (Fed) 18 Aralık’ta siyaset faizini beklentiler doğrultusunda 25 baz puan düşürmesine karşın gelecek yıl faiz indirimlerinde daha temkinli davranacağına ait yönlendirme yapması, dünyanın en büyük iktisadında enflasyonla uğraşın sürdüğünü ortaya koydu.
Bankanın enflasyon iddiaları bu yıl için yüzde 2,3’ten yüzde 2,4’e, 2025 için yüzde 2,1’den yüzde 2,5’e üst istikametli revize edilirken kelam konusu iddialar, ABD’de lider seçilen Donald Trump’ın siyasetleri nedeniyle, enflasyonun gelecek yıl beklenenden daha yapışkan olmasının öngörüldüğünü gösterdi.
Trump, başkanlık misyonunu devraldığında Avrupa, Meksika, Kanada ve Çin’den gelen eserlere uygulamayı düşündüğü tarife planını duyurmuştu.
Ekonomistler, Çin, Avrupa ve öteki ticaret ortaklarının ABD’ye yönelik misilleme niteliğindeki tarife artışlarına gidebileceği ve bunun büyüme üzerinde olumsuz tesirleri olacağı ihtarında bulunuyor.
Fed’in yaklaşımındaki değişikliğin 2025 için belirsizlikleri artırdığı tabir edilirken ABD’de işsizliğin artması yahut enflasyonun beklenenden daha yapışkan hale gelmesinin olasılıklar ortasında yer aldığına işaret ediliyor.
Doğru dengeyi bulmanın, 2024’te olduğu üzere 2025’te de Fed için kritik ehemmiyete sahip olduğu görüşünü paylaşan ekonomistler, ekonomik faaliyetlerin enflasyonu tekrar tetiklemeden desteklenmesi gerektiğini söz ediyor.
ABD’de Haziran 2022’de yüzde 9,1’e çıkan enflasyon, yüzde 3’ün altına kadar gerilerken beklenen tarife artışlarının ticarete darbe vurabileceği, ABD dolarını güçlendirebileceği ve eser fiyatlarının bu eksende artışa geçebileceği kaydediliyor.
Ekonomistler, tanımlardaki 1 puanlık artışın yıllık enflasyon oranında 0,1 puan artışa neden olabileceği değerlendirmesinde bulunarak daha sıkı göçmen siyasetlerinin da istihdam açığı yaratabileceği ve bu durumun da yeniden enflasyonda üst istikametli baskı yaratabileceği ikazında bulunuyor.
AVRUPA’DA BÜYÜME ASIL SORUN
Avrupa’da ise enflasyona karşı başarılı bir ilerleme kaydedilirken kıtadaki asıl sorunun ekonomik büyüme olduğu göze çarpıyor.
Avro Bölgesi’nde yıllık enflasyon kasımda yüzde 2,2 düzeyinde gerçekleşirken analistler, ECB’nin faizi 2025 sonunda yüzde 1,5 düzeyine kadar indirebileceğini öngörüyor.
Japonya merkezli Nomura tarafından hazırlanan raporda, düşük tüketim ve Alman ekonomisindeki zayıf görünümün aşağıya çektiği Avrupa’nın ekonomik büyümesinde yavaş bir toparlanma beklendiği belirtildi.
Almanya’nın gerçek GSYH büyümesi Kovid-19’dan bu yana G7’de en alt sıralarda yer alıyor.
Ülke iktisadında ABD ve Çin’e ticari bağımlılık, Rusya-Ukrayna Savaşı münasebetiyle yükselen güç fiyatları, yatırım harcamalarının yetersizliği ve berbatlaşan demografik şartlar üzere zorluklar da farklı bir sorun teşkil ediyor.
İhracata bağımlı olan ve ülkenin GSYH’nin neredeyse yüzde 30’unu oluşturan Alman endüstrisi, global iktisattaki yavaşlamadan, memleketler arası ticarette artan korumacılıktan ve artan Çin rekabetinden de olumsuz etkileniyor.
Bu ortada Alman iktisadı, yılın ikinci çeyreğinde yüzde 0,3 küçülmesinin akabinde yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 0,2 büyüme kaydederek teknik resesyona girmekten kıl hissesi kurtuldu.
Ekonomi, bölgedeki öteki ülkelere oranla daha büyük bir rol oynayan imalat bölümündeki kalıcı zayıflık nedeniyle kırılganlığını koruyor.
ENFLASYONDA YENİ DÖNEM
ABD merkezli Columbia İşletme Okulu tarafından hazırlanan raporda, merkez bankalarının eforlarına karşın enflasyonun neden yüksek kaldığına dair bulgulara yer verildi.
Özellikle 90’lı yıllarından itibaren ticarete yönelik kısıtlamaların azaltıldığı, gelişen ekonomilerdeki sıkı maliye siyasetleri uygulandığına işaret edilen raporda, bu durumun merkez bankalarının enflasyonla gayretini kolaylaştırdığı kaydedildi.
Söz konusu şartların artık bilakis dönmeye başladığı tabir edilen raporda, “Küreselleşme eğiliminin bilakis dönmesi, yayılan mali baskı ve yükselen uzun vadeli gerçek faiz oranları, merkez bankalarının enflasyonu denetim altında tutmasını zorlaştırıyor.” denildi.
Raporda, yıkıcı ekonomik olaylar nedeniyle enflasyonun geçmişe kıyasla daha sık üst istikametli hareketler yaptığı ve bu durumun da uzun vadeli ortalama enflasyonun artmasına neden olduğu değerlendirmesine yer verildi.
Leave a Reply