Nature Genetics mecmuasında yayımlanan araştırma, bu yeni yağ hücresi çeşitlerinin, bilhassa iltihaplanma (enflamasyon) ve insülin direnci üzere obeziteye bağlı hastalıklarda rol oynayabileceğini ortaya koydu. Araştırmanın ortak müellifi ve Ben-Gurion Üniversitesi’nden Prof. Esti Yeger-Lotem, “Bu yağ hücresi alt tiplerini bulmak epey şaşırtan. Bu keşif, gelecekte birçok yeni araştırmanın önünü açabilir.” dedi.
Bilim insanları uzun müddettir yağ dokusunun yalnızca bedende güç depolayan pasif bir yapı olmadığını, birebir vakitte beyin, kaslar ve karaciğer ile etkileşim halinde olduğunu biliyor. Bu bağlantı, iştahı, metabolizmayı ve beden tartısını düzenlemede kritik bir rol oynuyor. Lakin yağ dokusunda bir sorun oluştuğunda, bu bedenin öbür bölgelerine de olumsuz yansıyabiliyor.
TÜM YAĞLAR TIPKI DEĞİL
Yağ dokusu, bedenin farklı bölgelerinde farklı tesirler yaratıyor. Bilhassa karın bölgesindeki viseral yağ (iç organlara yakın yağ hücreleri), sıhhat için cilt altındaki subkutan yağdan daha ziyanlı olarak görülüyor. Viseral yağ fazlalığı, kalp krizi, felç, diyabet ve karaciğer hastalıkları üzere riskleri artırıyor.
Bu farkı daha düzgün anlamak için, bilim insanları 15 kişi üzerinde yapılan ameliyatlardan elde edilen yağ dokularını inceleyerek bir “yağ hücresi atlası” oluşturdu. Çalışmada tek çekirdekli RNA dizileme (snRNA seq) usulü kullanıldı. Bu teknik, yağ hücrelerindeki genlerin nasıl çalıştığını belirleyerek, farklı fonksiyonlara sahip hücre alt tiplerini tespit etmeye yardımcı oldu.
Sonuçlar, yağ hücrelerinin birçoklarının klasik güç depolama vazifesi gördüğünü, lakin kimilerinin büsbütün farklı fonksiyonlar üstlendiğini ortaya koydu.
ÜÇ YENİ YAĞ HÜCRESİ KEŞFEDİLDİ
Araştırmacılar, üç farklı “alışılmadık” yağ hücresi çeşidi belirledi:
- “Anjiyojenik adipositler” – Kan damarlarının oluşumunu destekleyen proteinler üretiyor.
- “Bağışıklık ile alakalı adipositler” – Bağışıklık hücreleriyle kontaklı proteinler içeriyor.
- “Ekstraselüler matriks adipositleri” – Hücre yapısını destekleyen proteinlerle bağlı.
Bu hücreler hem subkutan (cilt altı) hem de viseral (karın içi) yağ dokularında bulundu. Lakin viseral yağ dokusundaki hücrelerin bağışıklık sistemiyle daha fazla etkileşim içinde olduğu görüldü. Bu durum, viseral yağın neden daha fazla iltihaplanmaya yol açtığını ve sıhhat üzerinde daha büyük riskler oluşturduğunu açıklayabilir.
Araştırmada ayrıyeten, insülin direnci daha yüksek olan bireylerde bu alışılmadık hücrelerin viseral yağ dokusunda daha ağır bulunduğu gözlemlendi. Lakin araştırmacılar, bu hücrelerin direkt insülin direncine neden olup olmadığını kanıtlamak için daha fazla çalışma yapılması gerektiğini belirtti.
Prof. Niklas Mejhert’e göre, bu yeni hücre cinsleri, yağ dokusunun vakit içinde nasıl değiştiğini anlamamıza yardımcı olabilir. Şayet sağlıklı bir biçimde tekrar şekillenirse (remodeling), metabolik istikrar korunabilir. Fakat bozulursa, iltihaplanma ve obezite ile bağlı hastalıklar artabilir.
Bilim insanları, bu hücrelerin insan hastalıklarıyla direkt irtibatının tespit edilmesi halinde, obeziteye bağlı iltihaplanmaları önleyecek yeni tedavilerin geliştirilebileceğini düşünüyor. Lakin araştırmanın hala erken etapta olduğu ve kesin sonuçlara ulaşmak için daha geniş kapsamlı çalışmalar yapılması gerektiği vurgulanıyor.