Bu araştırma, evcil kedilerin Doğu Asya’ya geliş tarihini evvelki varsayımlardan birkaç yüzyıl ileriye taşıyor. Peking Üniversitesi’nden Shu-Jin Luo ve grubunun yürüttüğü çalışmaya nazaran, kediler Çin’e birinci geldiklerinde lüks ve egzotik hayvanlar olarak kabul edildi. Kedilerin bağımsız lakin tıpkı vakitte sevecen tabiatı onları gizemli ve cazip kıldı.
EVCİL KEDİLER NASIL ORTAYA ÇIKTI?
Modern evcil kediler (Felis catus) kökenlerini Afrika yaban kedisi (Felis silvestris lybica) çeşidine borçlu. Daha evvel yapılan araştırmalara nazaran, bu cins yaklaşık 10.000 yıl evvel Orta Doğu’da beşerlerle birlikte yaşamaya başladı. Daha sonra 3.000 yıl evvel Avrupa’ya yayıldı.
Yeni araştırmaya nazaran, M.S. 600 civarında tüccarlar ve diplomatlar, evcil kedileri küçük kafesler içinde Doğu Akdeniz’den Orta Asya’ya taşıdı. Kediler Çin’e getirildiğinde, seçkin sınıfa ikram olarak sunuldu.
Çin’de evcil kediler ortaya çıkmadan evvel, beşerler yerli leopar kedileriyle (Prionailurus bengalensis) birlikte yaşıyordu. Kuzeybatı Çin’in Shaanxi eyaletinde bulunan 5.400 yıllık bir köyde, bu tıbbın kemikleri ortaya çıkarıldı. Lakin araştırmacılar, bu birlikteliğin evcilleştirme manasına gelmediğini vurguluyor.
TARİH TEKRAR YAZILIYOR
Önceden, Çin’de kedilerin M.Ö. 206 – M.S. 220 yılları ortasında Han Hanedanı periyodunda evcilleştirildiği düşünülüyordu. Lakin bu periyoda ilişkin hiçbir evcil kedi kalıntısı bulunmaması, araştırmacıları yeni bir kıymetlendirme yapmaya yönlendirdi.
Bu sorulara karşılık bulmak için, Luo ve takımı Çin’deki 14 farklı arkeolojik bölgeden 22 kedinin DNA’sını inceledi. Çalışmada, en eski evcil kedi kalıntısının M.S. 730 yılında Shaanxi’deki Tongwan kentinde bulunduğu tespit edildi.
Araştırmaya nazaran, Çin’de bulunan 14 kedinin DNA’larında IV-B kladı ismi verilen özel bir genetik işaret keşfedildi. Bu genetik iz, Kazakistan’da M.S. 775-940 yılları ortasında yaşayan bir kediyle büyük benzerlik gösteriyor. Bu da İpek Yolu’nun kedilerin göçünde kilit bir rol oynadığını gösteriyor.
İLK GELEN KEDİLER BEYAZDI
Tüccarların ve diplomatların Çin’e getirdiği birinci kedilerin büsbütün beyaz ya da beyaz lekeli mackerel-tabby desenine sahip olduğu düşünülüyor. Hatta günümüzde bile Doğu Asya’daki beyaz kedi oranının öbür bölgelere kıyasla daha yüksek olduğu belirtiliyor.
Evcil kedilerin Çin’e ulaşmasından sonra lokal halk onları kutsal olarak görmeye başladı. Araştırmaya nazaran, eski Çin’de beşerler kedileri meskenlerine alırken özel dini ritüeller düzenliyordu.
Smithsonian Enstitüsü’nden Melinda Zeder, bu araştırmanın evcil kedilerin Çin’e nasıl ulaştığını anlamak açısından büyük bir adım olduğunu söyledi. “İpek Yolu ile kedileri ilişkilendirmek şahane bir buluş. Bu hakikaten etkileyici bir çalışma.” dedi.