ABD Lider Yardımcısı JD Vance, Cuma günü Grönland’daki Amerikan üssünü ziyaretinde Danimarka’yı sert formda eleştirdi.
Vance, Danimarka’nın yarı özerk bölge olan Grönland’ı muhafaza konusunda başarısız olduğunu savundu. ABD’nin Grönland’ı daha yeterli koruyabileceğini söyledi.
Vance, “Danimarka, bu üssü, askerlerimizi ve bana nazaran Grönland halkını Rusya, Çin ve öbür ülkelerden gelen saldırgan teşebbüslerden korumak için gerekli kaynakları ayırmadı” dedi. Bu açıklama Danimarka’da reaksiyonla karşılandı.
ABD’nin Pituffik Hava Üssü’ne yaptığı ziyaret sırasında Vance, ABD’nin Grönland’da kara konuşlu askeri varlığını artırmayı planlamadığını lakin deniz kuvvetleri ve buz kırıcı gemiler üzere kaynaklara yatırım yapacağını açıkladı.
Vance, Grönland halkının kendi bahtını tayin hakkına hürmet gösterileceğini vurgulasa da, sonunda ABD ile iş birliği yapmanın onlar için daha inançlı ve ekonomik olarak daha avantajlı olacağını lisana getirdi. Vance, “Grönland’ı çok daha inançlı bir hale getirebiliriz. Ekonomik olarak daha âlâ bir yerde olabilirler” dedi.
‘DANİMARKA’YA GÜVENEMEYİZ’
Ziyaret, Grönland’da yeni kurulan koalisyon hükümetinin Danimarka ile bağları sürdürme istikametindeki kararlılığını açıklamasının çabucak akabinde gerçekleşti.
Yeni Grönland Başbakanı Jens-Frederik Nielsen, ABD ziyaretini “saygısızlık” olarak niteledi. Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen de “Zor vakitlerde Amerikalılarla omuz omuza durduk. Bu nedenle başkan yardımcısının sözleri adil değil” açıklamasını yaptı.
Dışişleri Bakanı Lars Lokke Rasmussen ise Danimarka’nın savunma konusunda gereğince gayret göstermediğini kabul etti, fakat ABD’nin de geri durduğunu hatırlattı.
Trump idaresi ise Grönland’ın ABD için sırf stratejik değil, ekonomik olarak da büyük değer taşıdığını vurgulamayı sürdürüyor.
Trump, Cuma günü Beyaz Saray’da “Grönland’ı teminat altına almak, tüm dünya barışı için kaide. Çin ve Rus gemileri buralarda cirit atıyor. Danimarka’ya güvenemeyiz” dedi.
Trump daha evvel de adayı satın alma fikrini lisana getirmişti. Lakin kamuoyu yoklamaları Grönland halkının büyük ölçüde bu fikre karşı olduğunu gösteriyor.
YANKEE MESKENİNE GİT
Ziyaret sırasında Nuuk kentinde yüzlerce kişi ABD’ye karşı protesto gösterisi düzenledi. Ellerinde “Amerika’yı geri gönder” yazılı şapkalar, “Yankee konutuna git” yazan pankartları vardı.
Kar üzerine yerleştirilmiş Grönland bayraklarının ortasında “Bizim toprağımız, bizim geleceğemiz” yazılı karton bir tabela dikkat çekti. Bu protestolar, Grönland’da şimdiye kadar görülen en büyük şovlardan biri olarak kayda geçti.
1951 tarihli mutabakat uyarınca ABD, Grönland ve Danimarka’ya haber vermek şartıyla üsse ziyaret düzenleyebiliyor.
Pituffik, Avrupa ile Kuzey Amerika ortasındaki en kısa uçuş rotası üzerinde yer alıyor ve ABD’nin balistik füze erken ihtar sisteminde değerli bir rol oynuyor.
Ancak uzmanlar, ABD’nin askeri tekniklere başvurma mümkünlüğünün düşük olduğunu düşünüyor. Oslo merkezli Fridtjof Nansen Enstitüsü’nden Andreas Oesthagen, “Ancak Trump ve Vance’ın baskı kurmak için bilinmeyen açıklamalara, yarı-resmi ziyaretlere ve ekonomik araçlara başvurmaya devam etmesi muhtemel” dedi.