1999 sarsıntısından sonra felaketin yaralarını sarmak için ‘deprem vergisi’ ismi altında Özel İrtibat Vergisi (ÖİV) çıkarıldı. Buradan toplanacak paralarla Türkiye hem zelzelenin yaralarını saracak hem de sarsıntıya hazırlık için binalar yenilenecekti. Süreksiz olarak çıkarılan bu vergi 2004’te AKP tarafından kalıcı hale getirildi. O tarihten sonra bu para zelzeleye hazırlık yerine bütçe harcamaları için kullanıldı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, ‘o paralar yol oldu’ diyerek, paraların bütçe harcamalarına kullanıldığını itiraf etti.
SÖZCÜ, 2000’den bu yana ÖİV ismi altında halktan toplanan sarsıntı vergilerini tek tek çıkardı. Devletin resmi bütçe datalarına nazaran, 2000’in başından 2025’in Mart sonuna kadar geçen 25 yılı aşkın müddette sarsıntı için halktan 144 milyar 911 milyon lira toplandı. Verginin toplandığı her bir yılın ortalama kuru dikkate alındığında bu para 40 milyar 72 milyon dolara karşılık geliyor. 25 yılda toplanan paraların aktüel karşılığı 1 trilyon 535 milyar lirayı buluyor.
LÜKSE GİTTİ
Deprem için çıkarılan bu vergi 2004’ten bu yana maksadı dışında kullanıyor. Parayı lüks seyahat harcamaları, lüks makam araçları, makam odalarının tefrişatı dahil istediği alanda kullanan iktidar, 2021’de maddeyi değiştirip ÖİV oranını yüzde 7.5’ten yüzde 10’a çıkardı. Bu para da zelzele için kullanılmadı.
ÖİV başlangıçta bir yıl için çıkarıldı. 2000’in sonunda mühleti bitecekti lakin evvel 2003’e kadar uzatıldı. 2004’te de kalıcı oldu. Vergi cep ve sabit telefon, internet, dijital ve kablolu TV hizmetleri üzere irtibat hizmetleri üzerinden alınıyor.
Her zelzelede ek vergi getirdiler
Deprem vergisini öbür alanlarda kullanan iktidar, en son 11 kenti vuran Kahramanmaraş sarsıntısında de ek vergiler çıkararak halktan o periyodun parasıyla 400 milyar liraya yakın para topladı. Bu geliri elde etmek için 2023’te Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) çıkarılıp 2023 ve 2024’te toplam 35.6 milyar TL toplandı. Harçlara yüzde 50 artırım yapıldı. KDV oranları artırıldı. Kurumlar Vergisi’nde istisnalar kaldırılarak 2023 ve 2024’te toplam 80 milyar lira gelir elde edildi. Akaryakıt ÖTV’sine sarsıntı artırımı yapıldı.