Küresel hisse piyasaları, geçen hafta ABD’nin mali görünümüne ait soru işaretleri ve ek gümrük vergilerinin ekonomik aktiviteyi yavaşlatacağına dair telaşlarla istikamet arayışındayken, cuma günü ABD Başkanı Donald Trump’ın yeni tarife tehditleri risk algısını yükseltti.
Gözler gelecek hafta ABD’de açıklanacak büyüme ve ABD Merkez Bankası (Fed) Federal Açık Piyasa Komitesi’nin (FOMC) toplantı tutanaklarına çevrildi.
Dünya ekonomileri birçok belirsizlik içerisinde projeksiyon oluşturmaya odaklanırken, ABD idaresinin muhafazacı ticaret siyasetleri global iktisat üzerindeki belirsizliklerin sürmesine neden oluyor.
ABD ile Çin ortasında sağlanan süreksiz tarife mutabakatı, bir müddettir piyasalarda hissedilen gerilimin azalmasına katkı sağlamıştı. Lakin cuma günü ABD Başkanı Trump’ın AB’ye yüzde 50 tarife uygulanmasını önermesi ve Apple’ı da eserlerini ABD’de üretmemesi halinde en az yüzde 25 gümrük vergisi uygulamakla tehdit etmesi piyasalarda risk iştahını törpüledi.
Trump, ticaret görüşmelerinin bir yere varmadığı gerekçesiyle 1 Haziran’dan itibaren yüzde 50 tarife uygulanmasını önerdiği AB ile bir mutabakat arayışında olmadığını tabir etti. AB ile görüşmelerin yavaş ilerlediğini belirten Trump, AB’nin ABD’ye yıllardır çok makûs davrandığını, birliğin ABD’ye ziyan vermek ve ülkeden faydalanmak için kurulduğunu yineledi.
Analistler, Trump’ın tarifeler konusunda sık değişen telaffuzlarının global piyasalarda dalgalanmalara yol açtığını ve bu durumun fiyatlama davranışlarına yansıdığını kaydetti.
Öte yandan, son gelişmeler ve makroekonomik bilgilerden alınan sinyaller tarifelerin global iktisat üzerindeki muhtemel tesirlerine dair soru işaretlerini belirginleştirirken, hafta boyunca Fed yetkilileri kelamla yönlendirmelerinde ek gümrük vergilerinin enflasyonist baskı oluşturabileceğine ait tasalara dikkati çekti.
Fed Yönetim Kurulu Üyesi Christopher Waller, bu yılın sonlarında faiz indirimleri için hala bir yol gördüğünü söyledi.
Chicago Fed Başkanı Austan Goolsbee kısa vadede faiz indirimleri için çıtanın “biraz daha yüksek” olduğunu düşünmesine karşın gelecek 10 ila 16 ay içinde daha düşük borçlanma maliyetlerinin hala mümkün olduğunu söz etti.
St. Louis Fed Başkanı Alberto Musalem ise kısa vadeli enflasyon beklentilerinin uzun vadeli enflasyon beklentilerini etkileyebilecek bir düzeye çıkmasını istemediklerini, bunun azamî istihdam ve fiyat istikrarını sağlama açısından işlerini zorlaştırabileceğini söz etti.
Analistler, gelecek hafta yayımlanacak FOMC’nin 6-7 Mayıs’ta düzenlenen toplantısına ait tutanakların beklendiğini tabir ederek, perşembe büyüme dataları ile cuma günkü şahsî tüketim harcamalarının da piyasaların tarafı üzerinde tesirli olabileceğini kaydetti.
Ayrıca Memleketler arası Para Fonu (IMF) Birinci Lider Yardımcısı Gita Gopinath, verdiği bir röportajda, ABD’nin mali açığının büyük olduğunu ve düşürülmesi gerektiğini söyledi.
Öte yandan geçen hafta G7 Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Liderleri Tepesi gerçekleşti. ABD, Almanya, İngiltere, Kanada, Fransa, İtalya ve Japonya’dan oluşan G7 ülkelerinin maliye bakanları ve merkez bankası liderleri, Kanada’da düzenledikleri toplantının akabinde ortak bildiri yayımladı. Kelam konusu bildiride, çok sayıda karmaşık global zorluk karşısında ortak siyaset amaçlarının sürdürülmesi konusunda kararlı olunduğu vurgulandı.
Ticaret ve iktisat siyasetlerindeki belirsizliğin yüksek olduğuna ve global büyüme üzerinde baskı yarattığına işaret edilen bildiride, “Ekonomi siyasetlerindeki belirsizliğin tepe yaptığı devirden bu yana azaldığını kabul ediyoruz ve daha fazla ilerleme kaydetmek için birlikte çalışacağız.” sözleri kullanıldı.
Bununla birlikte, Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt, Lider Trump’ın gelecek ay Kanada’da düzenlenecek G7 Önderler Doruğuna katılacağını doğruladı.
Bu gelişmelerin ışığında ABD tahvil piyasalarında geçen hafta satıcılı bir seyir hakim olurken, ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi yaklaşık 8 baz puanlık artışla haftayı yüzde 4,52’den kapattı.
Emtia fiyatları kelam konusu haber akışıyla karışık bir seyir izlerken, ABD’nin mali durumuna ait tasalar ve ticaret savaşlarının derinleşebileceği dertleriyle altının ons fiyatı geçen hafta yüzde 4,81 artışla 3 bin 358 dolara, gümüşün ons fiyatı da yüzde 3,75 yükselişle 33,49 dolara çıktı. Brent petrolün varili haftayı yüzde 0,7 azalışla 64,5 düzeyinden tamamladı.
Dolar endeksi yüzde 2 düşüşle 99,1 düzeyinden haftayı tamamladı.
NEW YORK BORSASI KRİTİK ORANDA BEDEL KAYBETTİ
New York borsasında geçen hafta satış yüklü bir seyir öne çıktı. Haftalık bazda New York borsasında, S&P 500 yüzde 2,61, Nasdaq endeksi yüzde 2,39 ve Dow Jones endeksi yüzde 2,47 paha kaybetti.
Truth Social toplumsal medya hesabından yaptığı bir öbür paylaşımında ABD’li teknoloji devlerinden Apple’ı amaç alan Trump, Apple Üst Yöneticisi (CEO) Tim Cook’a uzun vakit evvel ABD’de satılacak iPhone’ların Hindistan ya da öteki ülkede değil, ABD’de üretilmesini beklediğini söylediğini anımsattı. Trump, “Eğer durum bu türlü değilse Apple tarafından ABD’ye en az yüzde 25’lik gümrük vergisi ödenmeli.” açıklamasında bulundu. Trump’ın açıklamasının akabinde Apple’ın payları yüzde 3 kıymet kaybetti.
Makroekonomik bilgi tarafında ise ABD’de birinci sefer işsizlik maaşı müracaatında bulunanların sayısı 17 Mayıs ile biten haftada 227 bine düşerek piyasa beklentilerinin altında gerçekleşti.
Ülkede imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), mayısta 52,3’e yükselerek piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşirken, hizmet bölümü PMI birebir devirde 52,3’e çıkarak beklentileri aştı.
19 Mayıs ile başlayan haftanın data takviminde, salı Dallas Fed imalat endeksi, güçlü mal siparişleri, New York Fed tüketici inanç endeksi, çarşamba Richmond Fed sanayi endeksi, FOMC toplantı tutanakları, perşembe büyüme, bekleyen konut satışları, haftalık işsizlik maaşı müracaatları, cuma şahsî tüketim harcamaları, Michigan tüketici itimat endeksi, toptan stoklar dataları takip edilecek.
ABD’de piyasalar pazartesi günü Anma Günü sebebiyle kapalı olacak.
AVRUPA BORSALARI TRUMP’IN TEHDİDİ İLE SATIŞ YÜKLÜ SEYRETTİ
Avrupa borsalarında geçen hafta İngiltere hariç negatif bir seyir öne çıkarken, Trump’ın AB’ye yönelik tarife uygulanması tarafında teklifte bulunması bölge hisse piyasalarında cuma günü satış baskısı oluşturdu. Gözler gelecek hafta Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde’ın yapacağı konuşmaya çevrildi.
Öte yandan Avrupa Birliği (AB) Komitesi Ticaretten Sorumlu Üyesi Maros Sefcovic, AB ile ABD ortasındaki ticaret müzakerelerinin tehdit yerine karşılıklı hürmet ile yürütülmesi gerektiğini bildirdi. Trump’ın tarife teklifinin akabinde toplumsal medya hesabından paylaşımda bulunan Sefcovic, ABD Ticaret Bakanı Howard Lutnick ve Ticaret Temsilcisi Jamieson Greer ile görüşme gerçekleştirdiğini belirtti.
Sefcovic, AB’nin her iki tarafın yararına bir ticaret mutabakatı yapmakta kararlı olduğunu vurgulayarak “AB-ABD ticareti eşsizdir ve tehditler değil karşılıklı hürmet tarafından yönlendirilmelidir.” sözünü kullandı.
Almanya Dışişleri Bakanı Johann Wadephul, ABD Lideri Donald Trump’ın Avrupa Birliği’ne (AB) yüzde 50 gümrük tarifesi uygulanmasına yönelik teklifini eleştirdi.
Hindistan Dışişleri Bakanı Subrahmanyam Jaishankar ile Berlin’de düzenlenen ortak basın toplantısında açıklamalarda bulunan Wadephul, Trump’ın AB’ye yüzde 50 gümrük tarifesi uygulanmasına yönelik teklifine ait “Bu cins tarifelerin kimseye yararı olmayacağına, bilakis her iki pazarda da ekonomik kalkınmanın ziyan görmesine yol açacağına inanıyorum.” dedi.
Danimarka Dışişleri Bakanı Lars Lokke Rasmussen ise ülkesiyle ABD ortasında ticaret savaşı çıkması halinde çıkarlarını müdafaaya hazır olduklarını bildirdi.
Öte yandan perşembe günü açıklanan Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) Nisan 2025 para siyaseti toplantı tutanakları, idare kurulu üyelerinin bankanın enflasyonla çabasında sona yaklaştığını değerlendirdiklerini ortaya koydu.
Konsey üyelerinin değerlendirmelerinin bulunduğu tutanaklarda, üyelerin Euro Bölgesi’nde enflasyonun neredeyse “yenik” düştüğünü belirttikleri görüldü. Enflasyonun düşmesine neden olan etkenlerin kısa vadede baskın durumda olduğu söz edilen tutanaklarda, “Üyeler, enflasyonun orta vadede amaca döneceğine ve enflasyon şokuyla gayretin neredeyse sona erdiğine dair itimatlarının arttığını söz etmişlerdir.” değerlendirmesi yer aldı.
Makroekonomik data tarafında Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) bilgilerine nazaran, Euro Bölgesi’nde martta yüzde 2,2 olan yıllık enflasyon nisanda da yüzde 2,2 olarak belirlendi. Kovid-19 salgını sonrası bozulan tedarik zincirleriyle, Euro Bölgesi’nde 2022 sonbaharında enflasyon yüzde 10’u aşmıştı.
Almanya’da mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH), bu yılın birinci çeyreğinde bir evvelki çeyreğe kıyasla yüzde 0,4 büyüdü.
Almanya Federal İstatistik Ofisi (Destatis), öncü datalarla, 30 Nisan’da iktisadın birinci çeyrekte yüzde 0,2 büyüyeceğini öngörmüştü. İktisat geçen yılın son çeyreğinde yüzde 0,2 daralmıştı. Böylelikle birinci çeyrekteki yüzde 0,4 büyümenin akabinde iktisat, “üst üste iki çeyrek GSYH’de küçülme yaşanması” olarak söz edilen teknik resesyondan kurtulmuş oldu.
Geçen hafta Almanya’da DAX endeksi yüzde 0,49, Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 1,93 ve İtalya’da MIB 30 endeksi yüzde 2,90 kıymet kaybederken, İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 0,39 yükseldi.
Gelecek hafta pazartesi ECB Başkanı Lagarde’ın konuşması, salı tüketici itimat endeksi, çarşamba Almanya’da işsizlik oranı, cuma Almanya’da enflasyon bilgileri takip edilecek.
İngiltere’de piyasalar tatil nedeniyle pazartesi günü kapalı olacak.
ASYA BORSALARI HONG KONG DIŞINDA SATIŞ AĞIRLIKLIYDI
Asya borsaları geçen hafta Hong Kong hariç negatif seyretti. Gelecek hafta Trump’ın AB’ye yönelik yeni tarife tehdidinin bölge piyasalarına yansımaları ve Japonya ile Çin’de açıklanacak makroekonomik datalar yatırımcıların odağına yerleşti.
Geçen hafta Japonya Başbakanı Ishiba Shigeru, ABD Başkanı Donald Trump ile gümrük vergileri, diplomasi ve güvenlik bahislerini görüşmek üzere 45 dakikalık bir telefon görüşmesi yaptığını belirtti. Ishiba, gelecek ay yapılması planlanan G7 önderler tepesi sırasında yüz yüze görüşme umutlarını paylaştıklarını söyleyerek, Japonya’nın ABD gümrük vergilerinin kaldırılmasını talep etme tavrının değişmediğini de bildirdi.
Japonya Merkez Bankası (BoJ) Başkanı Kazuo Ueda da merkez bankasının üstün uzun vadeli Japon devlet tahvillerindeki getirilerdeki artışın ortasında tahvil piyasasını yakından izleyeceğini söyledi.
ABD Hazine Bakanı Scott Bessent ve Japonya Maliye Bakanı Katsunobu Kato Kanada’da düzenlenen G7 Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Liderleri toplantısı marjında bir ortaya geldi. Kelam konusu görüşmede Bessent ve Kato, global güvenlik ve devam eden ikili ticaret görüşmeleri dahil ABD ile Japonya ortasındaki ekonomik ilgilere dair değerli hususları ele aldı.
Döviz kurlarının piyasa tarafından belirlenmesi gerektiği istikametindeki ortak görüşlerini tekrar teyit eden Bessent ve Kato, mevcut durumda dolar/yen kurunun temel ekonomik göstergeleri yansıttığını belirttiler.
Bunun yanında bölgenin en büyük iktisadı olan Çin’de ihracatçıların ABD dışında pazar arayışında olduğu belirtiliyor. Allianz Trade anketinde ihracatçıların süreksiz tarife indirimlerine karşın ABD’den uzaklaşmak istediği istikametinde bilgi verdiği aktarıldı.
Diğer yandan Morgan Stanley Çin iktisadı için 2025 büyüme varsayımı yüzde 4,2’den 4,5’e, 2026 yılı büyüme iddiası de yüzde 4’ten 4,2’ye yükseltti.
Makroekonomik bilgi tarafında Japonya’da nisanda Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) aylık yüzde 0,4 ile beklentilerin üzerinde artarken, yıllık bazda yüzde 3,6 artarak öngörülere paralel gerçekleşti. Ülkede çekirdek TÜFE ise yüzde 3,5 artış kaydederek kestirimleri aştı.
Japonya’da imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) mayısta 49 oldu. Ülkedeki imalat sanayi aktivitesi evvelki aya nazaran güç kazanmasına rağmen zayıf kalmayı sürdürdü. Ülkede mart ayına ait çekirdek makine siparişleri ise aylık yüzde 13 ve yıllık bazda yüzde 8,4 artarak beklentilerin üzerinde gerçekleşti.
Söz konusu gelişmelerle haftalık bazda Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 1,57, Çin’de Şanghay bileşik endeksi yüzde 0,57, Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 1,32 düşerken, Hong Kong’da Hang Seng endeksi yüzde 1,10 bedel kazandı.
Gelecek hafta salı Çin’de sanayi karları, cuma Japonya’da Tokyo TÜFE, sanayi üretimi, işsizlik oranı ile perakende satışlar takip edilecek.
YURT İÇİNDE BÜYÜME DATALARI TAKİP EDİLECEK
Yurt içinde geçen hafta satış yüklü bir seyir öne çıkarken BIST 100 endeksi yüzde 3,23 düşüşle 9.356,04 puandan kapanırken, yeni haftada açıklanacak büyüme bilgileri yatırımcıların odağında bulunuyor.
Perşembe günü düzenlenen “Finansal Okuryazarlık Günü” etkinliğinde konuşan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “Uyguladığımız programla 2025’te de enflasyon düşmeye devam edecek, biz buna inanıyoruz. Zira bizim en büyük önceliğimiz hayat pahalılığıyla çaba.” dedi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan da yılın 2. Enflasyon Raporu’nun tanıtımı hedefiyle düzenlenen bilgilendirme toplantısında, bir evvelki rapor devriyle birebir biçimde, 2025 yıl sonunda enflasyonun yüzde 24 düzeyinde gerçekleşeceğini varsayım ettiklerini söyledi.
Bu gelişmelere ek olarak TCMB makro finansal istikrarı destekleyici adımlar attı. Buna nazaran TCMB, Türk lirası cinsi yurt dışı repo süreçlerinden sağlanan fonlar ve yurt dışından kullanılan krediler için 1 yıla kadar vadede yüzde 12 olan zarurî karşılık oranının vadeye nazaran farklılaştırılarak 1 aya kadar vadede yüzde 18’e, 3 aya kadar vadede yüzde 14’e yükseltildiğini duyurdu.
Dolar/TL haftayı evvelki haftalık kapanışın yüzde 0,6 üzerinde 38,8870’ten tamamladı.
Gelecek hafta yurt içinde çarşamba ekonomik inanç endeksi, perşembe dış ticaret istikrarı, cuma büyüme ve TCMB Finansal İstikrar Raporu bilgileri takip edilecek.