KOLESTEROL -3-
Gerçek tahliller uydurma umutlar ve bilimin söyledikleri
Bitkisel takviyeler: Ne işe yarıyor ne işe yaramıyor?
Etkili olduğu bilimsel olarak gösterilen birtakım destekler:
Berberin: LDL ve trigliseridi düşürdüğü klinik çalışmalarla gösterildi.
(Kaynak: Phytotherapy Research, 2020)
Kırmızı pirinç mayası: Statin gibisi tesir gösteriyor, fakat doz denetimi çok kıymetli. (Kaynak: Journal of Clinical Lipidology, 2021)
Çörek otu: LDL ve total kolesterolü azaltmada orta seviyede tesirli. (Kaynak: Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2019)
Etkisiz yahut yetersiz ispatlı olanlar:
Sarımsak kapsülü: Çalışmalar tutarsız; kimileri tesirli, kimileri değil.
(Kaynak: Cochrane Library, 2016)
Elma sirkesi, keten tohumu, hint yağı: Etki gösterilmemiştir. (Kaynak: National Center for Complementary and Integrative Health, 2022)
Piyasadaki ‘Kolesterol düşürücü’ eserlere dikkat!
Eczanelerde yahut internet sitelerinde satılan, “bitkisel içerikli” olduğu sav edilen eserlerin birden fazla tıbbi onaydan geçmemiştir.
ABD Besin ve İlaç Dairesi (FDA), kırmızı pirinç mayası içeren birtakım eserlerin “gizli statin” içerdiğini ortaya çıkardı. (Kaynak: FDA.gov, 2022)
Türkiye’de de bu eserler kâfi kontrole tabi değildir. Tarım ve Orman Bakanlığı onayı sağlık açısından kâfi değildir; mutlaka Sağlık Bakanlığı ruhsatlı olmalıdır. (Kaynak: Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, 2023)
Doğal usuller kimler için kâfi?
Doğal formüller bilhassa şu kümeler için kâfi olabilir:
– LDL’si 130–160 ortası ancak HDL’si düşük olan bireyler.
– Trigliseridi 200 mg/dL’nin altında olanlar.
– Kalp krizi hikayesi olmayan, ailede genetik risk bulunmayanlar
– Genç, insülin direnci olmayan bireyler
Ancak LDL 190 mg/dL üzerindeyse ya da öteki risk faktörleri varsa, tek başına bitkisel formüller yetersiz kalabilir.
Bu durumda hayat usulü değişiklikleri ilaçlara dayanak olarak düşünülmelidir. (Kaynak: ESC Guidelines, 2021; KAÇ, 2021)
Egzersiz, uyku ve gerilimin rolü
Haftada en az 150 dakika antrenman yapmak, HDL’yi artırırken trigliseridi düşürür.
Düzenli uyku ve gerilim idaresi,
kortizol seviyesini istikrarlar ve bu da kolesterol metabolizmasına olumlu yansır.
(Kaynak: Journal of Lipid Research, 2020; Harvard Health Publishing, 2021)
Özellikle ofis çalışanlarında görülen “hareketsiz kolesterol” sendromu, sadece beslenmeyle değil sistemli fizikî hare-ketle iyileştirilebilir.
Sahte umutlar: YouTube kürleri ve gerçekler
Son yıllarda toplumsal medyada yayılan “sarımsak-limon kürü”, “elma sirkesiyle damarı açma”, “bir haftada kolesterol sıfırlayan çay” üzere telaffuzlar bilimsel olarak dayanaksızdır. Etkisiz olmanın ötesinde, kimi karışımlar karaciğer işlevlerini bozabilir.
(Kaynak: PubMed Review, 2022) YouTube’da 10 milyon izlenmiş olması, bir usulün tesirli olduğu manasına gelmez.
Tersine, yanlış bilgiler bu çeşit platformlarda çok daha süratli yayılır. (Kaynak: Nature
Digital Medicine, 2020)
Hangi yol hakikaten tesirli?
Akdeniz Diyeti ve bitkisel yağlar
Zeytinyağı, balık, zerzevat, ceviz ve tam tahıl içeren Akdeniz Diyeti, kolesterolü doğal yollarla dengelemenin en tesirli yollarından biri olarak kabul ediliyor. Bu diyetin LDL’yi düşürdüğü, HDL’yi yükselttiği ve damar içi iltihabı azalttığı birçok çalışmayla kanıtlandı.
(Kaynak: The New England Journal of Medicine, 2013; AHA, 2020)
Dikkat: Bitkisel margarinler “kolesterol düşürücü” üzere pazarlansa da içerdikleri trans yağlar damar sertliğini artırabilir. Gerçek zeytinyağı tercih edilmelidir. (Kaynak: Harvard T.H. Chan School of Public Health, 2022)
Doğal metot hakikaten ne demek?
“Doğal yöntem” sözü çoklukla “zararsız”, “ilaçsız”, hatta “mucizevi” üzere çağrışımlar uyandırıyor. Meğer tıpta doğal kavramı sırf kimyasal olmayanı değil, birebir vakitte kanıtlanmış tesir ve inançlı doz üzere kriterleri de içerir.
Sarımsak kapsülleri, elma sirkesi kürleri, limonla yapılan karışımlar…
Bunların birçok toplumsal medya tesiriyle yayılıyor fakat tıbbi manada ya etkisiz ya da yetersiz çalışmayla destekleniyor. (Kaynak: Mayo Clinic; WebMD, 2023)
YARIN: Antiaging
– 100 yaşına ilaçsız ulaşmak mümkün mü?
– Yaşlanma nedir, ölçülebilir mi?
– 8 Unsurda yaşlanmayı yavaşlatan ilaçlar
– Kolajen mi, kalori mi?
– Uzun hayat molekülleri işe yarıyor mu, yoksa hayal mi?