ABD’nin İran’ın nükleer tesislerine akın düzenlemesiyle Ortadoğu’daki geniş çaplı bir savaş riski artarken, petrol fiyatlarındaki sıçrama beklentisi Türkiye’nin 2024’te 65 milyar dolar olan güç ithalat faturasının daha da büyümesine neden olabilir. 10 günde motorine gelen artırım oranının yüzde 18.2’ye ulaşması hem yüksek enflasyon nedeniyle alım gücü gerileyen vatandaşları hem de güç fiyatlarının düşük olacağı beklentisiyle 2025 planlamasını yapan iktisat idaresini ve şirketleri direkt etkileyecek. Ekonomistler, İran’ın ABD’ye nasıl bir karşılık vereceğinin güç fiyatlarında belirleyici olacağına dikkat çekiyor.
‘EN BERBAT SENARYO’
Petrol ve doğalgazın 5’te 1’inin geçtiği, İran’la Umman ortasında yer alan Hürmüz Boğazı’nın geleceği, global güç fiyatlarının seyrini belirleyecek. ING ve JPMorgan üzere memleketler arası bankalar, ‘en makûs senaryo’ olarak düşündükleri Hürmüz’ün kapatılması halinde brent petrolün varil fiyatının 150 doları aşarak rekor kırabileceğini varsayım ediyor. Bloomberg ekonomistleri ise Hürmüz’ün kapatılması halinde petrol fiyatlarının varil başına 130 doları aşabileceğini öngörüyor. Avustralya merkezli güç analisti Saul Kovanic de İran’ın ABD’ye ‘tehdit ettiği şekilde’ karşılık vermesi halinde 77 dolar düzeyinde olan brent petrolün kısa müddette 100 dolara ulaşabileceğini söyledi. Data analitik şirketi Kpler’e nazaran Hürmüz Boğazı’nın İran tarafından kapatılma riski düşük görülüyor. Bu duruma karşın Kpler petrol fiyatlarındaki yükselişin bugün yüzde 10’a ulaşabileceğini varsayım etti. İran-İsrail tansiyonunun artmasından sonra Hürmüz Boğazı’ndan geçen tanker sayısının azaldığı datalara yansırken, ham petrol tankerlerinin navlun fiyatı yüzde 61 oranında artış gösterdi.
‘Fiyatlardaki yükseliş geçici’
Enerji arzının yaklaşık 4’te 3’ünde ithalata bağımlı olan Türkiye, global güç fiyatlarındaki değişime büyük oranda savunmasız pozisyonda yakalandı. Merkez Bankası’nın hesaplamasına nazaran brent petrol fiyatlarındaki yüzde 10’luk artış akaryakıt ve mazot fiyatlarını yüzde 7, LPG fiyatlarını da yüzde 2.5 oranında artırıyor. Akaryakıtın yanı sıra Türkiye’nin İran’dan doğalgaz alması, LNG ithalatına yönelmesi de fiyatlardaki artış riskini büyütüyor. Lakin Güç ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar enerji fiyatlarının “geçici” yükselişin akabinde dengeleneceğini söyledi.
İran’ın global ticarette hayati ehemmiyete sahip Hürmüz Boğazı’nı mayınlayabileceği ya da büsbütün kapatabileceği konuşulmaya devam ediyor.