Diyarbakır’da 2021’de kurulan Türkiye’nin birinci Dokumacılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi’nde fabrikalar kapanmaya başladı. Kurulduğu birinci periyotta 70 fabrikanın faaliyet gösterdiği ve 12 bin kişinin istihdam edildiği Dokuma İhtisas OSB’de son periyotlarda 20 fabrika ekonomik kriz nedeniyle kapanmak durumunda kaldı.
ANKA Haber Ajansı’na konuşan Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO) Başkanı Mehmet Kaya, Türkiye’deki hazır giysi dalında maliyet artışları ve kur farkına işaret ederek, “Bu durum Türkiye’deki dokumacılık fabrikalarını daha ucuz maliyetler arayışına sokuyor ve dünyanın birçok ülkesine süratli bir formda fabrikalarımız taşınarak üretimlerini orada yapmak zorunda kalıyorlar” dedi.
Diyarbakır Dokumacılık İhtisas OSB’de son periyotlarda kapanan fabrikaların yanı sıra çok sayıda fabrikanın da üretim yapamaz hale geldiğini aktaran Kaya, “Daha çok emek ağır kesim yüklü bir iliz, bölgeyiz. Genç nüfusumuz fazla. O manada da bilhassa firmaların son 2-3 yıldır bölgemize bilhassa Dokumacılık OSB’ye ağır talepleri vardı. 70’ten fazla fabrikamız faaliyet gösteriyordu. İkinci bir ek sanayi bölgesi açtık. Fakat gelinen noktada ikinci sanayi bölgemizde yeni fabrikalar kurmak yerine maalesef birinci etapta birçok fabrikamız kapandı” diye konuştu.
Özellikle fason üretim yapan fabrikaların büyük kısmının kapanmak zorunda kaldıklarını belirten Kaya, bunun da yüzde 30’dan fazla istihdam kaybına neden olduğunu bildirdi.
Bölgedeki işletmelerin teşviklerden faydalanamadığını lisana getiren Kaya, son 12 yıllık sayılara nazaran 6. Bölge vilayetlerinin tamamının yatırım teşviklerinden yalnızca yüzde 5 oranında faydalanabildiklerine dikkati çekti.
“İstihdamı da süratle kaybetmeye gidiyoruz”
İşlemelere kâfi teşviklerin sağlanamamasının üretim ve istihdamda kayıplara neden olduğunu söyleyen Kaya, bölgede alınan teşviklerin rakamsal olarak düşük olmasına rağmen istihdamda değerli bir artış sergilendiğini tabir etti.
Kaya, şimdiyse teşvikle kazanılanların süratle kaybedildiğini belirterek, şöyle konuştu:
“Yani istihdamı da süratle kaybetmeye gidiyoruz. Bu da bölgenin bu krizden en çok etkilenmesi demek. Dokumacılık kesimi bölgede süratle kan kaybediyor ve bunun da maalesef geri dönüşsüz bir kayıp olduğuna inanıyoruz. Zira maliyetlere baktığımızda bir çalışanın patrona yükü bin dolar. Bu sayının altına düşüremiyoruz. Onu düşüremediğiniz vakit öbür maliyetleri de koyduğunuz vakit bizim 200 dolar 250 dolar maliyetli bir ülke ile rekabet etme bahtımız olmadığı üzere bu farkın kapanma mümkünlüğü da çok mümkün görünmüyor. Hükümetin bu hususta attığı kimi adımlar olmakla birlikte bu adımların süreci olumluya çevirme tesirinin olmayacağını söyleyebiliriz. Yani istihdama 2 bin 500 lira bir dayanak var. O da çok koşullu bir takviye. Dönüp baktığımız vakit bölgede yararlanma oranı minimum düzeyde.”
DTSO Başkanı Kaya, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde üretimin emek ağırlı kesimlerden çıkarılması gerektiğini belirterek, “Zaten beşerler istihdamını muhafazaya çalışırken siz ‘Ben yalnızca yeni açılanlara, yeni istihdam sayınıza teşvik vereceğim’ derseniz, aslında mevcudu muhafazaya çalışan bir yapının yeni istihdam yaratma talihi yok. Olmayınca da o dayanak etkisiz kalmak zorunda kalıyor bölgede. Biz bunu gelen bakanlara da iletiyoruz. Fakat gelinen noktada doğrusu bizim yapmamız gereken bölgeyi emek ağır kesimden çıkarıp teknoloji yoğunluklu, daha sermaye yoğunluklu, farklı farklı dalları konumlandıracak bir konuma geçmemiz lazım” dedi.
“İşsizlik bölgedeki emek ve sermayenin batıya gitmesine neden olacak”
Kaya, dokumacılık bölümünde ülkede genel manada kriz yaşandığını lakin bölgelerinin bundan en fazla etkilendiğini tabir ederek, dokumacılık bölümünde yaşanacak işsizliğin, bölgedeki emek ve sermayenin batıya gitmesine neden olacağını anlattı. Kaya, “Onun için kesimin bir biçimde bu bölgede desteklenmesini sağlayacak, firmalarımızın ayakta durmasını sağlayacak kimi adımların süratli formda atılması gerekiyor” diye konuştu.
Yüksek enflasyonun tesiri nedeniyle devam eden ekonomik krizin dokuma dışındaki dalları de etkiyeceğini aktaran Kaya, bölgenin en değerli problemlerinden birinin de finansa erişim olduğunu belirtti. Enflasyondan kaynaklı faiz oranlarının yüksek olduğunu söz eden Kaya, “Bu sayılar tefeciden evvelki son çıkış” dedi. Mevcut faiz oranlarıyla işletmelerin krediye ulaşma düşüncesi olduğunu söyleyen Kaya, “Ancak ve lakin tefeciye bulaşmayı istemeyen endüstricinin gidebileceği faiz oranları var maalesef bugün” dedi.
“Diyarbakır’da konkordato sayısında artış”
Kaya, Diyarbakır’da konkordatoya başvuran işletmelerin sayında artış yaşandığına dikkat çekerek, “Son bir yılda yaşanan konkordato sayısını bundan evvelki 5 yılda yaşamadık. Bilhassa bu konkordatoların bir biçimde gerçek yönetilmezse bağlı birçok kesimi ve firmayı beraberinde etkileyeceği telaşımız de var. Buradaki temel sorun da doğrusu faiz oranlarının yüksekliği ve bu faiz oranlarıyla işletmesini ayakta tutmak isteyen firmaların maalesef dayanma güçleri bir müddetliğine kadar olabiliyor ve süratli bir halde ya konkordato ya iflas yaşamak zorunda kalıyor” diye konuştu.
“İhracatçılara yönelik kur takviyesi verilmeli ki ihracatta rekabet üstünlüğü sağlansın”
İmalat bölümüne tıpkı tarım ve hayvancılık dalları için olduğu üzere sübvanse kredi temin edilmesi gerektiğini bildiren Kaya, şöyle konuştu:
“Bugün sanayi kuruluşlarımız da tarım, hayvancılık kadar değerli istihdam yaratan, ülkeyi geliştiren dallardır. Yani bu işi, bu faizi diğer bir yerde, krediyi öteki bir yerde kullanılmasına müsaade verilmeden büsbütün imalata yönelik düşük faizli bir kredilendirme siyasetinin bir an evvel hayata geçirilmesi gerekiyor. İkinci kıymetli mevzu, bu sayılarla imalatçılarımızın yurt dışında rekabet etme talihi da ortadan süratli bir biçimde kalkıyor. İhracatçılara yönelik kur takviyesi verilmeli ki ihracatta kıymetli bir rekabet üstünlüğü sağlansın. Öteki bir değerli bahis da bize nazaran son teşvikte kimi kesimler, kimi bölgelerde özel olarak destekleniyor. Bunun biraz hızlandırılarak bilhassa dokumacılık üzere, hazır giysi üzere, mobilya dalı üzere kimi bölümlerin üretici üzerindeki güç, istihdam yükünün desteklenmesi, sübvanse edilmesi gerekir.”
“Üretim üssü olmaktan çıkarsak büsbütün harcayan, dışarıdan ithal eden bir duruma geçeriz”
“Ülkemiz üretim üssü olmaktan süratli bir formda çıkıyor” diyen Kaya, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Şimdi yöneticiler bu işe seyirci kalmamalı. Bu bizim bu topraklarda, bu bölgedeki en büyük üstünlüğümüz üretim gücümüzün olması. Şayet biz üretim üssü olmaktan çıkarsak büsbütün harcayan, dışarıdan ithal eden bir duruma geçeriz. Bu ülke aslında bilhassa güç manasında büsbütün dışa bağımlıyken artık sanayi manasında da dışa bağımlı bir ülkeye dönüşür. Onun için hükümetin süratli bir biçimde endüstricinin ayakta kalmasını sağlayacak paket dayanakları bölgesel olarak bakarak, sektörel olarak bakarak süratli bir halde hayata sokması gerekiyor ve bunu yaparken de yereldeki sorunu bilerek, yerele tahlil getirmek zorunda. Bugün için süratli bir formda endüstrinin üretimini sağlayacak siyasetlerin oluşturulması gerekiyor.”