Vücuttaki tüm yapılar damarlarla beslenir. Bu nedenle damarların erken yaşlardan itibaren hasar görmemesi başta kalp olmak üzere tüm doku ve organlar için hayati değer taşır… ‘Damar yaşı, kan damarlarının elastikiyetinin, kalınlığının, sertliğinin ve genel sıhhatinin göstergesidir. Damar yaşını artıran değiştirilemeyen faktörler şunlardır:
Genetik: Birinci derecede akrabalardaki koroner arter hastalığı öyküsü.
Yaş: 65 yaş üstündeki hastalarda kalp damar sıklığı besbelli biçimde artar.
Cinsiyet: Koroner arter hastalığı riski erkeklerde bayanlara nazaran çok erken yaşlarda başlarken, bayanlarda menopoz sonrası sıklığı artarak erkeklerle birebir seviyeye gelir. ‘’Değiştirilemeyen risk faktörleri olsa da değiştirilebilir risk faktörleri dikkate alınarak, sağlıklı bir ömür şekliyle damar sıhhati korunabilir’’ diyen İç Hastalıkları Uzmanı Prof.
İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, damar yaşını genç tutma yollarını şöyle açıkladı:
Prof. Dr. Osman Erk
Endoteliniz kadar sağlıklısınız
Damarlarımızın iç yüzeyi ‘endotel’ olarak isimlendirilen zarla kaplıdır. Endotelin, kanın akışkanlığından, pıhtılaşmanın engellenmesine kadar birçok kıymetli vazifesi vardır.
Endotel hücreleri son derece hassas ve kırılgandır. Yüksek kolesterol, hipertansiyon, sigara içilmesi, beslenmede antioksidan eksikliği, özgür radikal fazlalığı, fazla alkol, denetimsiz doğum denetim hapı kullanma (özellikle sigara ile birlikte), erken menopoz, hareketsizlik, kanın pıhtılaşmasına neden olan homosistein yüksekliği endotel üzerine toksik tesirlidir.
Bu nedenlerin bilinmesi ve tedbir alınması gerekir. Kişi endoteli kadar sağlıklıdır. Bunun için ömür değişikliği kıymetlidir ve şu noktalara dikkat edilmelidir:
Fazla tuzun hasarı da ‘fazla’ olur
Gün içinde tüm besinlerden almamız gereken tuz ölçüsü 5 gramdır yani bir çay kaşığı kadardır. Lakin ülkemizde günde çoklukla 15 gram yani 3 çay kaşığı tuz tüketiliyor. Bu durum da yüksek tansiyonla birlikte damar duvarında hasarlanma ve işlevinde bozulmaya yol açıyor.
Dolayısıyla tuz tüketimini azaltmak kıymetli. Bunun için yemeklere, kırmızı biber, kekik, zerdeçal, çörek otu üzere baharatlarla aroma kazandırılabilir.
Kolesterol, tansiyon ve şekeriniz ne durumda?
Kötü kolesterol (LDL) yüksekliği kalp ve damar hastalıklarına yol açar. Kalp krizinin en kıymetli nedenlerinden biridir.
140/90 mmHg üzeri tansiyon, yüksek tansiyon olarak tanımlanır.
Bu durum; damarlarda plak oluşumu, kalp krizi ve felce yol açabilir. Açlık kan şekeri seviyesinin de sağlıklı bir beşerde 100 mg/dL’nin altında olması gerekir.
Yüksek kan şekeri, uzun vadede kan damarlarına, kalp ve böbrek başta olmak üzere organlarda ve başka dokularda hasara yol açar.
Temizleyici besinler
Düzenli Omega-3 yağ asidi tüketimi damarları temizleyip, LDL kolesterol düzeyini düşürür.
Akdeniz şekli yani bitkisel yüklü beslenme damar dostudur. Bitkilerde bulunan polifenol isimli bileşikler; yüksek tansiyonu da önleyerek damar sertliğine karşı hami tesir gösterir.
Her renkten sebze-meyve, balık (somon, uskumru, ton), kuruyemiş, soğuk sıkım zeytinyağı, tahıllar, çiğ kuruyemişler ve baklagiller tüketilmesi önerilen besinlerdir.
İşlenmiş, şeker, karbonhidrat ve yağ oranı yüksek besinlerden mümkün olduğu kadar uzak durulmalıdır.
Yağlanma kan sirkülasyonunu bozar
Vücuttaki fazla yağ, damarlar üzerinde basınç yaparak, sirkülasyonu bozar. Kilo vermek, iltihabı ve oksidatif gerilimi azaltarak kan damarlarını güzelleştirebilir. Ayrıyeten kan basıncını, LDL (kötü) kolesterolü, trigliseriti düşürür ve kan şekerini istikrarlar.
Bu da diyabet ve hipertansiyon üzere kan damarlarına ziyan veren rahatsızlıkların gelişme riskini azaltabilir.
Pıhtılaşmaya DİKKAT!
Sigara kullanmak ve pasif içicilik kalp-damar hastalıklarının en değerli nedenlerinden biridir.
Özellikle küçük yaşlardan itibaren sigara içilen ortamlarda bulunmak damarların yapısını bozar ve kan akışını yavaşlatır. Kan akışının yavaşlamasına bağlı olarak vakitle damar kenarlarında pıhtılaşma oluşur.
Öfke damarları daraltır
Stres ve öfke de damar düşmanıdır. Her iki durumda da vücutta adrenalin ve kortizol üzere gerilim hormonlarının salgılanması artar. Bu hormonlar, kalp suratını artırarak damarları daraltır ve kan basıncını yükseltir Damarları ve münasebetiyle vücudu genç tutmak için gerilim idaresi ve öfke denetimi kıymetlidir. Örneğin öfke ve gerilim anında derin nefes alıp vermek sizi rahatlatır.
Uykusuzluk önemli bir tehdit
Uykusuzluk da kalp ve damar sıhhati için önemli bir tehdittir.
Bilimsel araştırmalarda sistemli ve kaliteli uykuyla damarlarda sertleşmeye ve damar sıhhati kaybına yol açan düzeneklerin önüne geçilebildiği görülmüştür.
Bir yetişkinin sıhhati için günde en az 7-8 saat, çocukların da 9-10 saat uyuması gerekir.
Kontrole gitmiyorsanız bu hastalıkları göze alın
Sağlık denetimlerinin sistemli olarak yapılması hastalıkların erken tanınması ve tedavisinde kıymetlidir. Aksi takdirde kalp-damar, şeker, hipertansiyon kaçınılmaz olur. Kalp ve bağlantılı yüksek tansiyon ve diyabet üzere hastalıklarda verilen tedavi planına ahenk sağlamak, ilaçları nizamlı kullanmak damar sıhhati açısından değerlidir.