‘ABD’NİN DÜŞMANI OLMAK TEHLİKELİDİR ANCAK DOSTU OLMAK ÖLÜMCÜLDÜR’
Suriye’de yeniden hareketlilik ve çatışma ortamı var. Süveyda kentinde başlayan Dürzi silahlı güçleri ile Arap Bedevi aşiretleri ortasındaki çatışmalar geniş alana yayıldı. Vefatlar artıyor, esirlere azap imajları servis ediliyor. Suriye ordusu, bölgede denetimi sağlamak gayesiyle tank ve ağır silahlarla devreye girmeye başladı.
En dikkat çeken ayrıntı ise İsrail savaş uçakları da bölge üzerinde uçuyor. Öte yandan, HTŞ ile SDG ortasında da evvelki gece çatışma yaşandı. ABD Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, Suriye’de “Merkezi hükümet ve Kürtler ortasında uyuşmazlık var” dedi.
Prof. Dr. Hasan Ünal Gülşah İnce’ye konuştu.
Geçtiğimiz aylarda Amerika Dışişleri Bakanı Rubio yaklaşan bir iç savaşa dikkat çekmişti. Suriye’deki hareketlilik, Terörsüz Türkiye sürecini nasıl tesirler? Ve hepimizin aklındaki o soru, bu çatışmanın ve yeni sürecin zamanlaması manidar mı? Başşehir Üniversitesi Başşehir Siyaset Bilimi ve Milletlerarası Bağlantılar Bölümü’nden Prof. Dr. Hasan Ünal’la konuştuk.
‘NEYİN KELAMINI VERDIK’
-Amerika’nın açıklamaları ve Ortadoğu’daki tablo Türkiye’nin açtığı yeni süreç takvimiyle tezat bir halde. Suriye’deki bu çatışmanın terörsüz periyot maksadına tesiri olur mu?
Suriye’deki bu son olaylar başkalarından biraz farklı, o denli anlaşılıyor ki; İsrail ve Amerika Colani’nin Suriye’yi yönetmesini kendi çıkarları açısından uygun görüyorlar şu anda. O yüzden katliamlar yapması da umurlarında değil. Örneğin Dürziler, 2 gün öncesine kadar İsrail’le tam işbirliği içindeydiler, umurlarında değil Amerikalıların…”Neyin kelamını verdik” diyorlar lakin Amerika böyledir aslında, Amerika’nın bu coğrafyada ipiyle kuyuya inip de o kuyudan çıkan şimdi görülmedi. Amerika’nın ipiyle birisi bir kuyuya iner, sonra Amerika’nın kendisi o ipi keser, çeker masraf. PKKPYD ile olan bağlarında de Amerika son vakitlerde birebir şeyi söylemeye başladı. Yani Tom Barrack’ın söylediklerini ciddiye alacak olursak ve Amerika’nın en son siyasetinin yansıması olarak değerlendireceksek, diyor ki “Bu PKK-PYD de bizim kelamımızı tutmuyor”. Süveyda’da olanlar PKK-PYD için de şu manaya geliyor olabilir; “Bak şayet dinlemezseniz bizi ve gidip Colani’nin idaresini kabul etmezseniz sizi de satarız.”
Satarlar mı?
Tam aşikâr değil şu anda. Zira bir de Türkiye’nin yaptığı bu açılım var. Aslında Türkiye’nin yaptığı bu açılım, Orta Doğu’daki global siyasetlere ve gelişmelere ne kadar aksi olduğunu, ne kadar yanlış biçimde geliştiğini bir kere daha gösteriyor. Olağanda Türkiye baskı yaparak, yani “Colani yönetecekse Suriye’yi yönetsin fakat Fırat’ın doğusunda PKK-PYD kalmasına müsaade vermem” diyerek Amerika’yla hem müzakere edip hem de baskı yaparak onların oradan toptan yok edilmesini müzakere edeceği yerde, açılımla yanlış bir yere gidiyor. Türkiye kendisini federalize hale getirmeye çalışıyor, federalleştiriyor. Buna hiç gerek yoktu, yani bir tek Irak’ın kuzeyindeki Barzani bölgesi ayakta kalabilirdi. O da aslında PKK-PYD ile hiçbir vakit düzgün bağlantılar içinde olmadı. Olağanda orada son vakitlerde bizim yetkililerin tabiriyle SDG denilen kümenin tasfiye edilmesi lazım. Fırat’ın doğusundaki Kürt aşiretleri de PKK-PYD’den şiddetle nefret ediyorlar. Onların oraya yerleşmeleri, bizim yanlış Suriye siyasetimiz ve Amerika’nın Obama periyodunda oraya getirdiği ve güya IŞİD’e karşı çaba edeceğiz, dediği silahlı kuvvetleri sayesinde oldu. Hatta o bölgeden Kürt ve Arap aşiretler bizim Gaziantep’e geldiler, geri dönmeyi bekliyorlar, geri dönemiyorlar. Yani demek istediğim şu ki; Türkiye’nin aslında açılım siyaseti yanlış bir çizgide devam ediyor.
AÇILIM İŞİ ÇUVALLAYACAKTIR
-Türkiye’nin ne yapması lazım?
Şunu yapması lazım: Kardeşim madem Amerika da bu türlü düşünüyorsa, PKK-PYD üzerinde askeri baskıyı artırmalı. Amerika’yı o bölgeden çekilmeye mecbur etmeli. Artık bir yandan Rusya, öbür tarafta Çin, burada İran’la çaba etmek zorunda olan bir Amerika’nın Orta Doğu’ya ayıracak kaynağı yok esasen. Bu açılım işi de zati bence çuvallayacaktır. Açılım işinin olağan bir formda ilerleyebilmesi mümkün değil, hükümetin beklediği, istediği de yalnızca DEM partinin oylarını alarak bir kez daha seçim kazanmak. Bunun ötesinde bir beklentileri falan yok. Çok suçsuz münasebetlerle bu işe girdiler kendilerince lakin bu iş tabir-i caizse zıvanadan çıktı. Türkiye, pusulayı şaşırmış bir imaj veriyor. Seçim kazanılması da bence çok zayıf bir ihtimal. Zira bu taraftan bir oy almaya çalışan hangi parti olursa olsun, ister hükümet bloğu ister ana muhalefet, öbür taraftan iki oy kaybedecektir.
Peki bu görüntüde Suriyeli Kürtlerin durumu ne?
Şu anda tir tir titriyorlar, Amerika bizi sattı mı, satacak mı sanki? Bir sabah Türkiye birlikleri gelecek mi? Barrack ne diyor? Orta Anadolu’da bozlak vardır. Antep Maraş o tarafa gerçek da karşılığı baraktır. Barak havası denir. Artık bu Barrack, sanki hangi havayı çalıyor, diye bence merak ediyorlar. Amerika her müttefikini satar. Bakın ABD eski Dışişleri Bakanı Henry Kissinger’in sözü kıymetlidir: “Amerika düşmanı olmak tehlikelidir ancak dostu olmak ölümcüldür.”
HER ŞEY DARBE ALDI
-Çarpıcı bir hatırlatma oldu hocam. Pekala İsrail… Türkiye’nin terörsüz sürece adım atmasına nasıl bakıyor? Yani İsrail kendi işine bakar. Bakmak zorunda, perişan oldu. Askeri olarak feci bir darbe yedi. Bütün hava savunma sistemleri, bütün füze sistemleri, hava kuvvetleri her şey darbe aldı ve bunların mühimmatının yine elde edilmesi, toplanması…Amerika bunları sağlayamıyor, tüketilen stokların yerine konulması falan bayağı bir vakit alıyor. İsrail iktisadı çok büyük bir darbe almış durumda. İsrail halkı birinci sefer İsrail’in inançlı olmadığı niyetinde ki, İsrail’den kaçmaya başladı. Bütün bunlar İsrail açısından çok önemli problemler. Kalkıp da bu saatten sonra “Türkiye’yi karıştırayım”, hatta Türkiye’de kimilerinin dediği üzere “Bir sonraki gaye Türkiye” falan bunlar bence tarihin gereksiz sayfaları ortasında kalan hususlar.
YATIRIMCI SÜRECİN SAMİMIYETİNİ YAKINDAN TAKİP EDER
Sözcü TV karartıldığı günlerde ekranlarının gündemi takip etmeyi sürdürüyoruz. Bu defa ekonomik bir bakış sunalım. Son periyotta olan biten her şeyin iktisada tesirlerini ve ihtimalleri Ekonomist / Hesap Uzmanı Dr. Turgay Bozoğlu ile konuştuk. İşte 5 soruda iktisada akademik bir bakış…
Can Coşkun sordu Dr. Turgay Bozoğlu yanıtladı.
-Son İBB merkezli yargı adımları ve kanal karartma cezalarının iktisada tesiri malum. Bu tesir ekonomik olarak nasıl ölçülüyor? Meçhullüğü artırması ve yatırımcı itimadını zedelemesi üzerinden… Negatif gelişmeler çoklukla piyasalarda satış baskısı, dövizde yükseliş ve faizlerde artışa yol açar. Uzun vadede en kıymetli göstergelerden biri, ülkeye gelen direkt yabancı yatırım ölçüsündeki değişim. İnanç azaldıkça tüketiciler harcamalarını kısabilir, bu da iç talebi düşürerek ekonomik büyümeyi olumsuz tesirler.
KRİTİK DEĞERE SAHİP
-Aynı konjonktürde bir de tahlil süreci var. Bu durumu piyasa ve yatırımcılar nasıl izliyor?
Türkiye’de geçmişte de tecrübelenen “çözüm süreci” üzere barış ve olağanlaşma gayretleri, piyasalar ve yatırımcılar tarafından çoklukla olumlu karşılanır ancak bu cins süreçlerde bilhassa kamuoyunun ikna edilmesi kritik ehemmiyete sahip. Zira yatırımcılar, sürecin samimiyetini, kalıcılığını, somut adımların atılıp atılmadığını ve toplumsal takviye olup olmadığını yakından takip eder.
-Yeni anayasa hazırlanması sürecini ülke iktisadı nasıl karşılayacak, piyasa tarafından nelere dikkat edilecek?
Bu, ülke iktisadı ve piyasalar açısından büyük bir ıslahat potansiyeli taşıdığı üzere, birebir vakitte belirsizlik kaynakları da barındırıyor. Yeni bir anayasaya olan gereksinimin kabulü ve toplumun geniş kısımlarının takviyesi en kıymetli faktör. Yeni anayasa metninin, yargının bağımsızlığını, kuvvetler ayrılığını ve temel hak ve özgürlükleri ne kadar teminat altına aldığı, yatırımcılar için en kritik mevzu.
ANİ BİR ERKEN SEÇİM KARARI BEKLENMEYEBİLİR
-Mevcut ekonomik şartlarda bir erken seçim beklentiniz var mı?
Hangi şartlarda seçime gidileceğini düşünüyorsunuz? İktidarın, ekonomik göstergelerde kısa vadeli bir güzelleşme beklentisi yahut kıymetli bir siyasi gelişmenin akabinde, avantajlı olacağını düşündüğü bir vakitte seçime gitme stratejisi izlemesi mümkün. Tekrar de mevcut durumda, hükümetin iktisat siyasetlerinde istikrar arayışı ve uzun vadeli planlar yapma eğilimi göz önüne alındığında ise ani bir erken seçim kararı beklenmeyebilir
-Farazi bir final sorusu… Bugünkü ekonomik şartlarda seçime gidilseydi hangi tepkilerin verileceğini öngörüyorsunuz?
Enflasyonist baskılar ve cari açık devam ederken, seçim meçhullüğü, döviz kurları üzerinde üst istikametli bir baskı oluştururdu ve tüketici inancını olumsuz etkilerdi. Şirketler, seçim sonuçlarına ve yeni ekonomik siyasetlere dair belirsizlik nedeniyle yeni yatırım kararlarını ertelerdi. Mevcut ekonomik kırılganlıklar göz önüne alındığında, ani bir erken seçim kararı piyasalar açısından bu türlü riskli üzere görünse de zorlukları yenecek ve ülkeyi kalkındıracak güçlü bir alternatifin varlığı tam bilakis olumlu sonuçlar yaratacaktır.