İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Serhun Sağlam, söndürme çalışmaları sırasında 5 orman personeli ile 5 AKUT gönüllüsünün hayatını kaybettiği Eskişehir Seyitgazi’deki orman yangınına ait değerlendirmelerde bulundu.
ALEV KIRBACI UYARISI
Sağlam, şehit olan 10 kişinin “alev kırbacı” ortasında sıkışmış olabileceğini söz ederek, “Alev kırbacı’ denilen olay, zirve yangınının çok süratli formda ilerlerken bir anda öteki bir noktaya sıçramasıdır. Rüzgar çok şiddetli esiyor, yanan kesimleri havalandırıyor ve yüzlerce metre uzağa taşıyor. Oraya düşen yanan kesimler yeni yangınlar çıkarıyor. Bu olayı şahsen gözleriyle gören orman mühendislerinden dinledik. Bu cins oluşumlara müdahale etmek ne uçakla ne de öteki bir araçla mümkün.” dedi.
“ZEHİRLİ GAZLARIN AZI BİLE ÖLDÜREBİLİR”
Yangın bölgesinde rüzgarın çok şiddetli olduğunu vurgulayan Sağlam, şöyle devam etti:
“Bakanlık açıklamalarından anladığımız kadarıyla rüzgar daima istikamet değiştirdi. Yangının olduğu bölgede rüzgar çok daha şiddetliydi. Yangın bir anda zıt tarafa döndü. Müdahale eden gruplar yangının bir istikamete hakikat gittiğini düşünerek hareket ediyordu fakat yangın taraf değiştirip üzerlerine geldi. Bir yandan gerilerinde da yangın çıktığı için kapana kısıldılar ve ne yazık ki bu acı olay yaşandı. ‘Alev kırbacı’ olayı çok mümkün. Rüzgarın tesiriyle farklı taraflardan gelen alevler bu şahısları kapana almış olabilir. Çıkış yolu bulamayınca bir mağaraya sığındıkları söyleniyor. Lakin yangın sırasında ortaya çıkan karbonmonoksit ve karbondioksit gazlarının çok azı bile insanı süratle zehirleyip öldürebilir. Ne yazık ki ölümlerin bu halde gerçekleştiği düşünülüyor.”
Sağlam, rüzgarlı havalarda ormanın içine girip yangının ortasında çalışmanın çok tehlikeli olduğuna dikkati çekerek, yangın söndürme çalışmalarını yöneten şahısların araziyi düzgün tanıması ve çok deneyimli olması gerektiğini vurguladı.
Ellerindeki bilgiler ve yangına müdahale eden takımların anlattıklarına nazaran, yangınların birçoklarının tarım yerleri kaynaklı olduğunu tabir eden Sağlam, yangının birinci çıktığı an söndürülmesinin değerine değindi.
Doç. Dr. Sağlam, “Yangın söndürülemez hale geldi ve büyüdüyse, mesela akşam saatlerinde rüzgar aşikâr bir suratın üstüne çıktıysa, helikopterle çalışma yasak zira düşme riski vardır. Ayrıyeten buharlaşma nedeniyle atılan suyun yüzde 60’ı yere ulaşmadan kaybolur. Yani sıkıntı yalnızca ‘Uçak eksik miydi?’ demekle çözülmez. Öncelikle yangının nereye ilerlediğini, öncelikli müdahale noktalarının neresi olduğunu gerçek belirlemek gerekir. Yerleşim yerlerini tehdit eden bölgeler varsa öncelik oralarda olmalı.” dedi.
Sağlam, deneyimi ve eğitimi az olan istekli takımların büyük orman yangınlarında değil, yangının söndürülmesinin akabinde ormancılar tarafından başlatılan ve yangının tekrar tıpkı noktada çıkmaması için değer arz eden soğutma çalışmalarında yer almasının daha yanlışsız olduğunu söz etti.
Yangınlar denetim altına alındıktan sonra yapılan söndürme ve soğutma faaliyetlerinin uzun sürdüğünü aktaran Sağlam, “Yangın sönüyor üzere görünse de günlerce denetim altında tutulması gerekir. İşte bu noktada gönüllüler çok yararlı olabilir. Orada katkı verebilirler lakin yangın hala devam ederken, farklı noktalarda yangın varken, rüzgar sertken, istekli ve deneyimsiz bireylerin yangının içinde bulunması çok büyük risk oluşturur.” tabirlerini kullandı.
YETKİLİLERLE KOORDİNELİ HAREKET EDİLMELİ
Alevlerin konutlarına ya da kendilerine yaklaştığını gören vatandaşların da çok dikkatli olması gerektiğini söz eden Sağlam, ferdi müdahaleden kaçınılması gerektiğini vurguladı.
Sağlam, orman yangının bina yangını üzere olmadığına işaret ederek “Arazide su taşımak zordur, arazöz giremez. Bu yüzden vatandaşlar orman yetkilileriyle, belediyeyle, itfaiyeyle koordineli hareket etmeli. ‘Ben yaparım.’ diyerek tek başına işe girişmemeli. Aksi takdirde kendi hayatını da tehlikeye atar.” dedi.
Son günlerde yaşanan çok hava sıcaklığının yangınlar üzerindeki tesirine de değinen Sağlam, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Havanın çok büyük tesiri var. Yağış Türkiye geneline sistemsiz halde düşüyor. Beş ayda düşmesi gereken yağmur bir günde yağıyor, sonra dört ay kurak geçiyor. Bu, toprağı da bitki örtüsünü de çok kurutuyor. Şu anda Türkiye’nin büyük kısmında önemli bir kuraklık var. Rüzgar fazla, sıcaklık çok yüksek. Bu da yangını başlatan kıvılcımın süratle yayılmasına neden oluyor. Eskişehir’de yaşanan olaylar bu durumun ne kadar tehlikeli olduğunu bir defa daha gösterdi.”