Yıllardır süren “hayvansal protein mi, bitkisel protein mi?” tartışması, bugüne dek daima kas gelişimi odaklı ilerledi. Fakat Sidney Üniversitesi’nin 100’den fazla ülkede yaklaşık 60 yıllık dataları tahlil ettiği dev bir araştırma, tartışmanın seyrini büsbütün değiştiriyor.
Yeni soru artık şu: Hangi protein daha kaslı olmanızı değil, daha uzun ve sağlıklı yaşamanızı sağlar?
Geleneksel olarak, tam amino asit profilleri sayesinde kas gelişimi için hayvansal proteinler favori gösteriliyordu. Lakin Nature Communications mecmuasında yayınlanan bu çığır açan çalışma, öncelikleri tekrar belirledi.
Araştırmacılar, 1961’den 2018’e kadar uzanan bilgileri inceleyerek, tüketilen protein çeşidi ile hayat mühleti ortasındaki ilgiyi masaya yatırdı. Sonuçlar, uzun hayatın sırrına dair net bir tablo ortaya koydu: Baklagiller, tofu, kuruyemiş ve bezelye üzere bitkisel proteinlerin yüklü olduğu toplumlarda ömür mühleti daha yüksek olma eğilimindeydi.
Çalışmanın muharrirlerinden Caitlin Andrews, bulgular ortasındaki temel farkı şöyle özetliyor: “Hayvansal proteinler bebek vefatlarını azaltma üzere çocukluk periyodu sonuçlarını düzgünleştirirken, yetişkinler için durum tam zıddı: Bitkisel proteinler daha uzun bir hayat müddetiyle direkt ilişkili.”
Hayvansal protein büsbütün “kötü” mü?
Bu sonuçlar, hayvansal proteinlerin her durumda ziyanlı olduğu manasına gelmiyor. Uzmanlar, bilhassa ömrün erken evrelerinde ve büyüme çağında, hayvansal proteinlerin gelişim için elzem besinleri sağladığını vurguluyor.
Ancak yetişkinlik periyodunda, bilhassa yüksek ölçüde işlenmiş et tüketiminin; kalp ve damar hastalıkları, tip 2 diyabet ve kimi kanser çeşitleri üzere kronik rahatsızlıklarla bağlantılı olduğu biliniyor. Buna karşılık, bitki temelli beslenme tertipleri daha düşük hastalık riski ve daha düşük genel vefat oranlarıyla ilişkilendiriliyor. Bu durumun en somut delili ise Japonya’dan Yunanistan’a, çok sayıda asırlık beşere mesken sahipliği yapan “Mavi Bölgeler”deki (Blue Zones) hayat şekilleridir.
Önemli olan ölçü mı, köken mi?
Uzmanlar, mevzunun tek bir doğruya indirgenmemesi gerektiği konusunda hemfikir. Asıl değerli olan, kaynağı ne olursa olsun, bedenin günlük protein gereksinimini istikrarlı bir formda karşılamak.
Araştırmacılardan Alistair Senior, son sonucu şu biçimde özetliyor:
“Tükettiğimiz protein tipi hem şahsî sıhhatimizi hem de gezegenimizin sıhhatini tesirler. Bu nedenle, bitki bazlı kaynakları tercih etmenin iki büyük yararı vardır: uzun ömürlülüğü takviyeler ve çevresel etkiyi azaltır.”
Kısacası, karşılık hayat evresine nazaran değişiyor. Büyüme çağındaki bireyler için hayvansal protein vazgeçilmezken, sağlıklı yetişkinlerin uzun ve zinde bir hayat için protein istikrarını bitkisel kaynaklardan yana değiştirmesi, hem estetik görünümden hem de hayat müddetinden yana büyük bir fark yaratabilir. Bu gerçek, mütevazı nohudu bir salata materyali olmaktan çıkarıp, uzun ömür reçetesinin başrolüne taşıyor.