Müdahale koşul mı?
Kalp hastalıklarının birden fazla ömür üslubu değişikliğiyle yönetilebilir. Fakat birtakım durumlarda cerrahi yahut yarı invaziv (kapalı ameliyat) müdahale gerekir. Müdahale kararı yalnızca damarın değil, hastanın genel sıhhat durumunun, yaşı, eşlik eden hastalıkları ve şikâyetlerinin bütününe nazaran verilir (Kaynak: American College of Cardiology, 2023).
1-Kalp pili nedir, ne işe fayda?
Kalp pili (pacemaker), kalbin doğal elektrik sisteminde bir bozulma olduğunda devreye girerek kalbin atımını düzenleyen elektronik bir aygıttır. Göğüs kasının altına yerleştirilir, elektrotlar kalbe bağlanır.
– Uygulama mühleti: 1–2 saat.
– Lokal anestezi ile yapılır.
– 6–10 yıl ortasında pil değişimi gerekebilir. (Kaynak: British Heart Foundation, 2023)
Kimlere takılır?
– Nabzı çok yavaş atan (bradikardi) hastalara.
– Kalp ritminde duraklama yaşayanlara.
– Bayılma yahut baş dönmesi şikayeti olup ritim bozukluğu tespit edilenlere.
– Doğuştan kalp mesaj bozukluğu olanlara.
(Kaynak: American Heart Association, 2022)
Kalp pili ile yaşamak güç mu?
Hayır. Çağdaş piller MRI ile uyumludur, cep telefonu, mikrodalga üzere aygıtlarla sorun yaşamazlar. Lakin kimi ağır manyetik alanlardan uzak durmak gerekir. Hasta hayatına olağan biçimde devam eder, lakin nizamlı denetimleri ihmal etmemelidir.
Karar nasıl veriliyor?
Tedavi metodunun seçilmesinde tek kriter anjiyo değildir. Tabipler şu sorulara birlikte bakar:
– Şikâyetlerin şiddeti nedir?
– Kalbin pompalama gücü ne durumda. (EF değeri)?
– Damarlar nerede, nasıl tıkanmış?
– Yaş, eşlik eden hastalıklar, kilo ve böbrek işlevleri nasıl?
Bazen bir hasta için stent kâfi olurken, bir oburu için tıpkı damar yapısı bypass gerektirebilir.
Yaşam stili değişikliği kâfi olur mu?
Bazı hafif-orta seviye darlıklarda, bilhassa şikâyet yoksa, öncelik ömür usulü değişikliğidir. Bu durumda:
– Beslenme düzenlenir.
– Kolesterol düşürücü ilaç başlanır.
– Yürüyüş programı uygulanır.
– 3–6 ayda bir denetim anjiyo planlanır. Bu tıp hastalara “müdahalesiz izlem” denir ve dikkatle yürütülür.
(Kaynak: ESC Guidelines, 2021)
Müdahale tahlil değilse, tedbir hayat kurtarır
Stent, bypass, kalp pili… Hepsi tıbbi olarak gerekli olduğunda hayat kurtarır. Lakin hiçbir müdahale, risklerin büsbütün ortadan kalktığı manasına gelmez. Kalbinize ne takıldığından çok, nasıl davrandığınız kıymetlidir. Yürüyüşünüz, tabağınız, uyku saatiniz, stentten de kıymetlidir.
2- Stent nedir nasıl çalışır?
Stent, kalbi besleyen damarlardaki daralmayı açmak için kullanılan metal kafes gibisi bir yapıdır. Anjiyo sırasında darlık bölgesine balonla yerleştirilir ve damarı açık fiyat.
– Süreç mühleti: Yaklaşık 30–45 dakika
– Hastanede kalış: 1 gün
– Tesir mühleti: Ekseriyetle ömür uzunluğu lakin, damar tıkanıklığı yine gelişebilir.
(Kaynak: European Society of Cardiology, 2022)
Kimlere stent takılır?
– Damarın %70’in üzerinde tıkalı olduğu hastalarda.
– Eforla gelen göğüs ağrısı yahut nefes darlığı yaşayanlarda.
– Hayati damarlardan biri tek başına darlık gösteriyorsa.
– Kalp krizi sırasında acil müdahale için. (Kaynak: Cleveland Clinic, 2023)
Kimlere stent önerilmez?
– Üç damarında birden önemli daralma olanlara.
– Sol ana koroner damarında yaygın kireçlenme olanlara.
– Diyabet hastalarında çoklu damar tutulumu varsa.
Bu durumlarda çoklukla bypass cerrahisi tercih edilir.
3- Bypass nedir ne vakit mecburî hale gelir?
Koroner bypass ameliyatı, tıkalı damarın ötesine sağlıklı bir damar dikilerek kan akışının tekrar sağlandığı açık kalp cerrahisidir.
– Müddet: 3–6 saat ameliyat, 5–7 gün hastanede kalış
– Ekseriyetle bacaklardan yahut göğüs kafesinden damar alınır.
– Kalp durdurularak ya da çalışan kalpte yapılabilir. (Kaynak: Mayo Clinic, 2021)
Kimlere bypass yapılır?
– Üç ana damarı tıkalı olanlar.
– Stent takılamayacak kadar kireçlenmiş damarlar.
– Daha evvel stent takılıp tekrar tıkanan hastalar.
– Diyabet hastalarında yaygın damar hastalığı varsa.
(Kaynak: JAMA Cardiology, 2022)
Bypass sonrası ömür nasıl olur?
Bypass olan bireyler çoklukla birinci 6 ayda ağır rehabilitasyon sürecine girer. Sonrasında kalp-damar sıhhati hakikat yönetilirse, 10–15 yıl boyunca tekrar müdahaleye gereksinim duymadan hayatlarını sürdürebilirler.
El ve ayak bileklerindeki şişmeler kalple ilgili midir?
Evet, olabilir. Bilhassa ayak bileklerinde akşama yanlışsız barizleşen, bastırınca çukurlaşan (ödem) şişlikler kalp yetmezliğinin erken işaretlerinden biridir.
Kalple ilgiliyse:
– Ekseriyetle iki ayakta simetrik şişlik olur.
– Sabah değil, gün sonunda barizleşir.
– Nefes darlığı yahut çabuk yorulma eşlik edebilir.
(Kaynak: American Heart Association, 2022)
Kalple ilgili değilse:
– Tek taraflı şişlik.
– Ağrılı, kızarık ya da ısı artışı varsa.
– Böbrek, karaciğer yahut damar hastalıklarına da bağlı olabilir
Şişlik kronikleşiyorsa ya da nefes darlığıyla birlikteyse kardiyoloji uzmanına başvurmak gerekir.
YARIN
– 40’lı yaşlarda neden kalp krizi artıyor?
– Spor yapan lakin ani kaybedilen örnekler neden çoğaldı?
– Genetik risk, destekler, kortizol… Kalbin görünmeyen düşmanları
– Sessiz damar tıkanıklığı nasıl anlaşılır?