Anemi halk ortasındaki ismiyle kansızlık, bilhassa çocuk, bayan ve yaşlılarda görülen değerli bir sıhhat sorunu. Fakat toplumumuzda bu bahiste gereğince farkındalık yok. ‘’Yaygın görülen lakin pek de bilinmeyen bu sinsi sorunun, çocukların tüm hayatını olumsuz etkileyeceğini unutmayın’’ ihtarında bulunan LÖSEV Lideri Dr. Üstün Ezer, çok kıymetli bilgiler paylaştı…
Kanın yapısı ve misyonları
Damarlarımızda dolaşan kanın üretim yeri kemik iliğidir. Buradan çıkan en değerli kan hücreleri; kırmızı (alyuvarlar), beyaz hücreler ise (akyuvarlardır). Bir de kanamayı durduran, önleyen trombosit ismini verdiğimiz pulcuklardır. Alyuvarlar (tıbbi ismi eritrositler) birkaç damla kanda 4–5 milyon adet bulunur ve ömürleri yaklaşık 120 gündür. Kana kırmızı rengi verirler ve içlerinde hemoglobin denilen oksijen taşıyan bir yapı vardır. Hemoglobinin yapısında da demir bulunur. Demirin kanda, bedende eksik olması sonucunda da anemi (kansızlık) meydana gelir. Münasebetiyle organlar ve tüm hücrelerimize kâfi oksijen taşınamazsa birçok kıymetli sıhhat sıkıntıları görülür. Demir eksikliğinin en değerli nedeni besinlerle yetersiz –eksik- demir alınmasıdır. Kimi vitamin eksiklikleri, bağırsak sorunları, kanama hastalıklar ve ender olarak Lösemi de kansızlık nedenlerindendir.
Neden ülkemizde yaygın bir sorun?
Yaygın bir taramada her iki çocuktan bir adedinde (% 50) demir eksikliği anemisi görülmektedir.
Ne yazıkki ülke genelinde;
1-Yetersiz ve demirden varlıklı olmayan besinlerle beslenme yaygındır. Örneğin ekmek, makarna, bulgur, unlu besin yüklü beslenen çocuklarda ağır anemiler ortaya çıkmaktadır.
2. Demir emilimini önleyen kimyasal katkı hususları içeren bilhassa paketli besinler ile gazlı içecekleri çok tüketen çocuklarda da anemi görülmektedir.
ANNELER DİKKAT!
– Çocuğunuz hâlsiz ve çabuk yoruluyorsa,
– Okul başarısı düşükse, derslerde öğrenememe ve çabuk unutma üzere sıkıntılar yaşıyorsa,
– Bebeklik çağında gelişimi geri kalıyorsa
– İştahsızlık–soluk ve uykuya meyilli ise kesinlikle kan sayımı yaptırıp, anemi olup olmadığını öğrenin.
Nasıl teşhis edilir?
Doğru bir anamnez (hastalığa ilişkin öykü) beslenmesini sorgulama, tecrübeli bir tabibin muayenesi ve isteyeceği kolay bir test olan tam kan sayımı ile çarçabuk teşhis konulabilir.
Hemoglobin pahası yaşına nazaran çocuklarda 12–14 gr/dl eritrosit sayısı da 4 milyonun üzerinde olmalıdır. Bunların altındaki ölçümler kansızlığı işaret edebilir.
Depo demiri neden kıymetlidir?
Depo demiri (ferritin) hücrelerde depolanan demirdir. Alyuvarlara gerekli epeyce depo demiri alınır ve kullanılır. Anemi (kansızlık) teşhisi için gerekirse ferritin (depo demiri) de bakılabilir. Şüphelenilen durumlarda öteki testler de yapılabilir.
Doğal kaynakları
Demir en çok şu yiyeceklerde bulunur: Kırmızı et, yumurta sarısı, balık, yeşil yapraklı sebzeler, üzüm, pekmez, üzüm suyu, tüm baklagiller, bilhassa yeşil mercimek, fındık, fıstık üzere kuruyemişler ve ezmeleri.
ÖNEMLİ BİR UYARI
Demirden varlıklı besinlerle kalsiyum içeren süt ve süt eserlerinin birlikte alınması tavsiye edilmez. Ayrıyeten kahve (kafein), çay, gazlı ve asitli içecekler doğal demirin emilmesini pürüzler ve kronik kansızlık oluşturur.
Ağır demir eksikliğinde ilaç kullanılmalı mı?
Biz LÖSANTE hastanemizde hematoloji uzmanları olarak, bebek ve çocuklarda hem demir eksikliği anemisi oluşmaması, hem de tedavisi için çoklukla üstte saydığımız demirden güçlü besinlerle fazlaca beslenmesini öneriyoruz. Bebeklerde uzun müddet anne sütü verilmemeli, ek besine geçilmesini öneriyoruz. Yalnız demirin bağırsaklardan emilimini C vitamini artırır. Demirden güçlü beslenme sonrasında; portakal, limon suyu, mandalina üzere doğal C vitamininden varlıklı besinleri tavsiye ediyoruz. İlaçtan zarurî olmadıkça kaçınıyoruz. Demir içeren ilaçlar çok irrite edicidir, karın ağrısı, bulantı, kusma yapabilir. Ağır anemiler dışında ilaç yazmamaya dikkat ediyor, yakın takipte ve yanlışsız beslenme ile ilerliyoruz.