Kalp, felç ve alzheimer
DİŞ FAKTÖRÜ – 2 –
Beynin çürümesi ağızla ilintili
Bilim insanları son yıllarda Alzheimer hastalığına dair ezberleri sarsan bulgulara ulaştı.
Eskiden yalnızca genetik ve yaşlılıkla ilişkilendirilen bu nörodejeneratif hastalığın, aslında kronik enfeksiyonlarla da bağlantılı olabileceği ortaya kondu.
Ve şaşırtan biçimde, hatalı mikroorganizmaların birçok ağızda yaşıyor.
Gingivalis nedir neden tehlikeli?
Porphyromonas gingivalis, diş eti iltihaplarının en değerli bakterilerinden biridir. Ekseriyetle periodontitis (ileri diş eti hastalığı) olan bireylerin ağız florasında bulunur.
Ancak bu bakteri yalnızca ağızla hudutlu kalmaz: kan yoluyla bedeni dolaşır, bilhassa beyin dokusunda izlerine rastlanmıştır.
2019’da Science Advances mecmuasında yayımlanan bir çalışmada, Alzheimer hastalarının beyin otopsilerinde gingivalis bakterisinin DNA’sı ve toksinleri saptandı (Kaynak: Dominy et al., 2019). Bu, Alzheimer’ın sadece bir plak hastalığı değil, enfeksiyon kökenli bir iltihap hastalığı da olabileceğini gösteriyor.
Diş fırçalama sıklığı ile demans riski bağlı mi?
Bilim insanları son yıllarda Alzheimer hastalığına dair ezberleri sarsan bulgulara ulaştı. Evvelden yalnızca genetik ve yaşlılıkla ilişkilendirilen bu nörodejeneratif hastalığın, aslında kronik enfeksiyonlarla da bağlantılı olabileceği ortaya kondu.
Ve şaşırtan formda, hatalı mikroorganizmaların birçok ağızda yaşıyor.
Alzheimer için 4 erken belirti ağızda başlar
– Diş fırçalamayı unutma.
– Tek taraflı çiğneme eğilimi.
– Koku alma duyusunda azalma.
– Daima ağız kuruluğu ve tat değişikliği.
Diş eti sıhhatiniz ne durumda? küçük test (5 soruda)
– Diş eti kanamanız var mı?
– Son 1 yılda diş taşı paklığı yaptırdınız mı?
– Günde en az 2 defa fırçalıyor musunuz?
– Diş ipi ya da arayüz fırçası kullanıyor musunuz?
– Diş etinizde çekilme, hassasiyet var mı?
0–1 evet → Harika
2–3 evet → Kontrol zamanı
4–5 evet → Diş doktoru ve kardiyolog ortak izlemi önerilir.
Diş eti hastalığı olanlarda Alzheimer riskini artıran 5 faktör
1 – 65 yaş üstü olmak.
2 – Tip 2 diyabet yahut metabolik sendrom varlığı.
3 – Günde 1 defadan az diş fırçalama alışkanlığı.
4 – Uzun müddettir tedavi edilmemiş diş eti kanaması.
5 – Ağız içi bakteriyel çeşitliliğin bozulması. (disbiyozis)
(Kaynak: International Journal of Geriatric Psychiatry, 2022)
Ağız sıhhati yeni bir nöroloji alanı mı?
Evet. “Oral-Systemic Health” ismi altında birçok ülkede artık diş hekimliği ile nöroloji ortasında interdisipliner klinikler kuruluyor.
Çünkü beyne giden yolun bir ucu da damaktan geçiyor.
Bu nedenle demans kuşkusu olan bireylerde ağız florası taramaları da yapılıyor. Alzheimer’dan korunmanın birinci adımı, bazen bir diş doktoru koltuğudur.
Alzheimer hastalarında ağız florası nasıl değişir?
– Tükürük üretimi azalır.
– Ağız içi savunma sistemi zayıflar.
– Ziyanlı bakterilerin oranı artar.
– Diş eti çekilmesi ve iltihap yaygınlaşır.
Bu tablo, yalnızca Alzheimer’ın sonucu değil, bazen de öncül belirtisi olabilir.
Çünkü hastalık sessizce ilerlerken ağızda birinci belirtiler ortaya çıkabilir:
Ağız kuruluğu, koku, diş eti kanaması ve çiğneme zorluğu.
Ağızdan beyne nasıl ulaşıyor?
Normal koşullarda beyin, kan-beyin bariyeri ismi verilen bir savunma duvarına sahiptir. Lakin yaşlılık, gerilim, diyabet, kronik inflamasyon üzere nedenlerle bu bariyer zayıfladığında, bakteriler ve toksinler hudut dokusuna ulaşabilir.P. gingivalis bakterisinin ürettiği gingipain isimli toksin, beyin hücrelerini direkt zedeleyebilir ve amiloid beta ismi verilen Alzheimer plaklarının birikimini tetikleyebilir.
Yani diş eti hastalığı olan biri, farkında olmadan beyninde Alzheimer sürecini başlatıyor olabilir.
Diş sıhhati korunursa beyin korunabilir mi?
Araştırmalar net: Diş eti hastalıklarının erken tedavisi, beyin iltihabı ve plak oluşumunu yavaşlatabilir.
Deneysel çalışmalarda gingivalis’in beyin iltihabına yol açtığı gösterilmiş; bu bakteriye karşı kullanılan antibiyotiklerle, beyin hasarı azaltılmıştır.
(Kaynak: Dominy et al., 2019).
Bu da demek oluyor ki ağız hijyeni, sadece diş sıhhati değil, bellek ve düşünme marifetleri için de bir savunma çizgisidir.
YARIN
– Ağzınızı ihmal etmek tüm bedeni hasta eder.
– Diş sıhhati ile diyabet ve romatizma ortasındaki çift taraflı bağlantı.
– Diş eti iltihabının hamilelik ve erken doğum riskine tesiri.
– Ağızdan başlayan lakin bedeni sarsan sistemik hastalıklar.
– Ağız kokusu Alzheimer ve kalbin habercisi.