Bankacılık sisteminde faiz değişimlerinin yaratabileceği riskleri evvelden tespit etmek ve yönetmek maksadıyla, BDDK tarafından hazırlanan “Bankacılık Hesaplarından Kaynaklanan Faiz Oranı Riskinin Standart Yaklaşımla Ölçülmesine ve Kıymetlendirilmesine Ait Yönetmelik”, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Söz konusu yönetmelikle birlikte, bankaların bilançolarında ve bilanço dışı kalemlerinde yer alan faiz oranına hassas konumlarının nasıl değerlendirileceği ve risk hesaplamalarının hangi sistemle yapılacağı netleştirildi.
Yönetmeliğin gayesi; bankacılık hesaplarında bulunan etkin ve pasif kalemlerden kaynaklanan faiz oranı risklerinin, belirlenen standart yaklaşımlar çerçevesinde ölçülmesini ve izlenmesini sağlamak olarak belirlendi.
Yapılan düzenlemeye nazaran, faiz oranı riski standart rasyosu hesaplanırken, katılma hesaplarından kaynaklanan konumlar BDDK tarafından belirlenen oranlar dahilinde dikkate alınacak. Ekonomik paha değişiminde ise faize hassas çekirdek sermayeden hariç tutulan varlıklar ve pay senedi yatırımları dışındaki tüm bilanço kalemleri ile gelecekteki nakit akışları hesaba katılacak.
Yeni sistem kapsamında bankalar, ekonomik bedel değişimlerini 6 farklı faiz şoku senaryosu üzerinden her raporlama devrinde başka ayrı tahlil edecek. Bu hesaplamalar, makul para üniteleri ve faizle kontaklı emtialar için başka ayrı yapılacak.
Ayrıca, bu durumlar üç sınıfa ayrılarak (tam uyumlu, uyumlu olmayan, az uyumlu) standartlaştırma seviyeleri belirlenecek. Faiz oranına hassas tüm nakit akışları, ilişkin oldukları para ünitesine nazaran ilgili vade dilimlerine yerleştirilirken, faiz marjları da hesaplamaya dahil edilecek.
Öte yandan, faiz oranı opsiyonları içeren eserlerin ekonomik pahası üzerindeki tesirleri de dikkate alınacak. Bu cins finansal araçlara, 8’inci unsur kapsamında belirlenen ek hesaplamalar uygulanarak risk değerlendirmesi yapılacak.
Yönetmeliğe nazaran, faiz oranı riski standart rasyosunun hesaplanmasında bankacılık hesaplarında yer alan konumlardan katılma hesabı kaynaklı olanlar, BDDK tarafından belirlenen biçimde yüzde 15 oranında hesaba katılacak. Bu oran, faiz hassaslığı daha düşük olan iştirak hesaplarının risk ölçümüne sonlu yansıtılması maksadı taşıyor.
BDDK’NIN GAYESİ NE?
Yönetmelik, bankaların bilançolarında yer alan kalemlerden kaynaklanan faiz oranı riskini (yani faiz oranlarındaki değişimlerden ötürü oluşabilecek ziyan riskini) ölçmek ve pahalandırmak için standart bir yol getiriyor.
FAİZ ORANI RİSKİ NEDİR?
Bir bankanın faiz oranları değiştiğinde ziyan etme riskidir. Örneğin:
Banka uzun vadeli sabit faizli kredi verdiyse ve faizler yükselirse, yeni fonlama maliyeti artar
BU YÖNETMELİK NE GETİRİYOR?
Faiz riski standart rasyosu hesaplanacak:
Bankaların, bilanço içi (kredi, mevduat gibi) ve bilanço dışı (vadeli süreçler gibi) durumları dikkate alınarak bu risk için muhakkak bir hesaplama yapılacak.
Özellikle iştirak bankacılığı için birtakım oranlar Konsey tarafından belirlenecek.
Ekonomik paha değişimi hesaplanacak:
Bankanın faize hassas tüm varlık ve yükümlülüklerinin gelecekteki nakit akışları dikkate alınarak, faiz oranı şoklarına (örneğin ansızın faiz yüzde 3 artarsa gibi) nasıl reaksiyon vereceği tahlil edilecek.
Faize hassas kalemler ayrıntılı halde sınıflandırılacak:
Tam uyumlu, kısmen uyumlu yahut az uyumlu.
6 farklı faiz şoku senaryosu kullanılacak:
Farklı senaryolar altında riskin nasıl değişeceği her raporlama periyodunda farklı ayrı hesaplanacak.
Opsiyonlar da dâhil edilecek:
Faiz oranına hassas otomatik düzenekler (örneğin değişken faizli kredilerdeki hudutlar, erken ödeme opsiyonları vs.) hesaplamaya dahil edilecek.
Sonuç olarak bu yönetmelik, bankaların faiz oranı değişimlerinden nasıl etkilenebileceğini daha şeffaf ve standart bir halde ölçmesini sağlayacak. Böylelikle sistemik risklerin azaltılması, bankaların daha sağlam bir yapıda faaliyet göstermesi hedefleniyor.