CHP’de Özgür Özel idaresinin misyona geldiği 4-5 Kasım 2023 tarihli kurultaya ait açılan dava bugün Ankara 42. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülecek. Dava, kurultayın adapsız yapıldığı argümanıyla “mutlak butlan” gerekçesiyle iptalini talep ediyor.
CHP idaresi, mümkün bir “mutlak butlan” kararına karşı tüm takımıyla seferber oldu.
Türkiye genelindeki vilayet başkanları Ankara’ya çağrılırken, parti yöneticilerinin de duruşma sırasında Genel Merkez’de hazır bulunacağı bildirildi. Brüksel ve Berlin temaslarını hafta sonunda tamamlayan Genel Lider Özgür Özel’in de bugün Ankara’ya dönerek gelişmeleri şahsen takip etmesi bekleniyor.
İMAMOĞLU İÇİN SARAÇHANE’DE AKSİYON PLANI
Öte yandan Özgür Özel, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutukluluğunun 100. gününe denk gelen 2 Temmuz Salı günü için dikkat çeken bir davette bulundu. Özel, CHP Meclis küme toplantısı yerine Saraçhane’de olacağını açıklayarak “Adalet” vurgulu bir harekete işaret etti.
Söz konusu gelişmelerin ışığında “mutlak butlan”ın ne manaya geldiği de merak konusu oldu.
TÜRK HUKUKUNDA “MUTLAK BUTLAN” NEDİR?
Türk hukuk sisteminde sıklıkla karşılaşılan “mutlak butlan” kavramı, borçlar hukuku, uygar hukuk, ticaret hukuku ve yönetim hukuku üzere çeşitli alanlarda karşımıza çıkar. Bu terim, kamu nizamını direkt ilgilendiren ve hukuk nizamınca baştan itibaren geçersiz kabul edilen süreçleri söz eder. Latince karşılığı “null and void ab initio” olan mutlak butlan, sürecin hukuken en başından itibaren hiç doğmamış, yok kararında sayılması manasına gelir.
Yani özetle hukukta bir sürecin başından itibaren geçerlilik koşullarından mahrum olduğu durumdur.
Mutlak butlanın düzenlendiği temel kanunlar ortasında 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK) yer alır. Türk Uygar Kanunu’nun 145. unsuru, mutlak butlanla batıl sayılan evlenme hallerini örneklendirir. Bu haller ortasında:
Evlilik sırasında mevcut öteki bir evlilik olması,
Taraflar ortasında evlenmeye pürüz olan hısımlık bağı,
Sürekli ayırt etme gücünden yoksunluk gibi durumlar sayılmıştır.
Türk Borçlar Kanunu ise bilhassa kontratlar açısından geçerlilik şartlarını belirler. Şayet mukavelenin konusu imkânsızsa yahut mukavele hukuka ya da ahlaka tersse, bu durumda kontrat mutlak butlanla kararsız sayılır (TBK m.27).
MUTLAK VE NİSBİ BUTLAN ORTASINDAKİ FARK
Mutlak butlan, birden fazla vakit karıştırıldığı nisbi butlan (iptal edilebilirlik) ile kıymetli farklar taşır. Nisbi butlan, sırf makul şahısların talebiyle geçersiz hâle gelebilen ve birden fazla vakit müddete bağlı olan süreçleri tabir eder. Mutlak butlan ise kamu nizamını ilgilendirdiği için mühlet sonu olmaksızın ve herkes tarafından ileri sürülebilir.
HANGİ DURUMLARDA MUTLAK BUTLAN KELAM MEVZUSUDUR?
Hukuken bir sürecin mutlak butlanla batıl sayılması aşağıdaki durumlarda mümkündür:
Yetki gaspı: Tüzel yetkisi olmayan bir kişi ya da kurumun süreç tesis etmesi.
Emredici kurallara karşıtlık: İşlemin Anayasa’ya, kanunlara yahut kamu nizamına açıkça alışılmamış olması.
İrade sakatlığı: Şiddet, tehdit, cebir üzere ögelerle yapılan süreçler.
Konusuzluk: İşlemin konusunun imkânsız ya da hata teşkil etmesi.
Usul eksikliği: Vazgeçilmesi mümkün olmayan metot kurallarının ihlali (örneğin, yazılı biçim koşulunun yokluğu).
Sonuç olarak, mutlak butlan hukuk nizamı açısından bir “geri dönüşsüz geçersizlik” hâlidir ve sürecin en baştan itibaren yok kararında sayılmasını beraberinde getirir. Bu istikametiyle hukukta değerli bir kontrol ve müdafaa aracıdır.