Uzmanlara nazaran çinko, bedenin çok fazla ölçüde kullandığı ve muhtaçlık duyduğu minerallerden biri. Demirden sonra bedende en fazla bulunan eser element ve tüm hücrelerin yapısında yer alır.
Bu mineralin bedene zirveden tırnağa faydası olduğuna dikkat çeken İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, ‘‘Her yaşta görülebilen çinko eksikliği, ileri düzeye geldiğinde farklı sıhhat sorunlarının ortaya çıkmasına neden olabilir. Hasebiyle gün içinde beslenmeyle alınması önemli’’ dedi ve bu mineralin yararlarını ve hangi besinlerden alınabileceğini şöyle sıraladı:
BAĞIŞIKLIĞIN BEKÇİSİDİR
Çinko bağışıklık sistemini güçlendiren kıymetli minerallerden biridir. Bağışıklık hücrelerinin üretiminde ve fonksiyonlarında kritik rol oynar.
Özellikle doğal öldürücü hücreler ve T hücreleri üzere bağışıklık sistemi hücrelerinin aktivitesini artırarak enfeksiyonlara karşı beden savunmasını güçlendirir.
Bu mineral, viral etkenlere bağlı nezle, grip üzere üst teneffüs yolu enfeksiyonu hastalıklarının mühletini kısaltıp, alt teneffüs yolu yani zatürre görülme sıklığını azaltır.
Çinko bakımından güçlü besinleri tüketenlerin bağışıklık sistemlerinin güçlendiği; enfeksiyonlara ve kansere karşı daha dirençli oldukları bilinmektedir. Çinkonun, birkaç sene evvel ortaya çıkan ve tüm dünyayı büyük tesiri altına alan Covid-19’da RNA’nın çoğalma düzeneğini bozarak tesir gösterdiği unutulmamalıdır. Özetle daima çinko eksikliği bulunan bireylerde enfeksiyon sıklığı daha fazladır ve enfeksiyonlar daha ağır seyreder.
Hücreleri Geliştirir
Çinko, protein sentezi, hücresel büyüme ve bölünme üzere temel metabolik süreçlerde değerli rol oynar. Hücrelerin yapısal ve işlevsel bütünlüğü için kritik değere sahiptir. Birebir vakitte DNA sentezinde de gereklidir.
PROSTATA ÂLÂ GELİR
Çinko, ağır metallerden kadmiyumun bedendeki olumsuz tesirlerini ortadan kaldıran en değerli mineraldir. Kadmiyum bilindiği üzere DNA hasarı yapar, daha çok prostat dokusunda birikir ve prostat kanserinin değerli nedenlerinden biridir. Münasebetiyle prostatın olağan işlevlerini desteklemeye yardımcı olabilir.
Ayrıca, prostat bezinin enfeksiyonlara karşı korunmasına yardımcı olabilir. Erkekler için çinko alımının bir öteki değerli sebebi daha var. O da testosteron hormonunun üretiminin bedende çinko ölçüsü ile temaslı olmasıdır. Bilhassa 40 yaş üstündeki erkeklere; çinko düzeylerini müdafaaları için çinko istikametinden varlıklı beslenmeleri, gerekirse doktor önerisiyle takviye almaları önerilir.
YARALARI İYİLEŞTİRİR
Deri ve mukozalarda hücre yenilenmesini ve yara uygunlaşmasını takviyeler. Bu nedenle, cilt yaraları yahut yanıkların tedavisinde kullanımı yaygındır.
GÜÇLÜ BİR ANTİOKSİDANDIR
Çinko, bedende antioksidan enzimlerin aktivitesini artırarak özgür radikallerin (hücreleri süratle paslandırıp, yaşlandıran makus moleküller) neden olduğu hücresel hasarı azaltır. Bu özelliği sayesinde genel sıhhati koruyabilir ve yaşlanma sürecini yavaşlatabilir. Antioksidan gücüyle ayrıyeten beğenilen makula ismi verilen bölgenin bozulmasıyla karakterize bir retina hastalığı olan makula dejenerasyonu ve katarakt gelişim sıklığını da azaltır.
MENOPOZUN TESİRLERİNİ HAFİFLETİR
Kadınlarda da yaşla birlikte çinko eksikliği artar. Menopozda görülen ruh hali değişiklikleri, sıcak basmaları, cilt sorunları, istikrarsız kilo alma, saç sıhhatinin bozulması ve dökülmesi üzere semptomların en aza indirilmesinde çinkonun rolü büyüktür. Birebir vakitte bayanlarda osteoporoza karşı çinko alımı değerlidir.
BİLİŞSEL SIHHATİ DESTEKLER
Sinir hücrelerinin ortasındaki bağlantısı düzenleyen nörotransmitterlerin (kimyasal haberciler) üretiminde ve salınmasında rol oynar. Bu, hudut iletimi ve beyin işlevleri için kritiktir.
Yaşlılıkta çinko eksikliği, bilişsel gerileme ve nörodejeneratif hastalık riski ile ilişkilendirilebilir.
Bazı araştırmalar, çinko düzeylerinin düşük olduğu bireylerde depresyon ve anksiyete riskinin yüksek olduğunu göstermiştir.
DOĞAL KAYNAKLARI
Kırmızı et, tavuk eti ve balık üzere hayvansal besinler çinko bakımından zengindir ve bu besinlerdeki çinkonun emilimi hayli güzeldir.
Yulaf, kinoa üzere tam tahıllar, bezelye, susam, kabak çekirdeği, sarımsak, karaciğer, yumurta sarısı, peynir, yoğurt, mantar, kuşkonmaz üzere besinler çinkodan güçlü bitkisel besinlerdir. Anne sütü ve inek sütü çinkodan yoksuldur. Tahıllar işlenerek un haline getirildiğinde çinko ölçüsü azalır.
Alkol kullanan bireylerde çinko eksikliği sıktır.
Doktora danışılmalı
Araştırmalara nazaran bir günde alınması gereken çinko ölçüsü; erkeklerde 10 mg ve bayanlarda 8 mg olduğu belirtilmiştir.
Yapılan son araştırmalara nazaran bu ölçülerin 2-3 katına çıkılabileceği söylenmektedir.
Çinko istikametinden varlıklı besinlerle günlük muhtaçlık karşılanabilir. Fakat bilinçsizce destek kullanılması ve çinkonun belirtilen ölçülerden çok daha fazla alınması durumunda (150-200mg gibi) tam aksisi tesir göstererek bağışıklık sistemini baskılayacağı bilinmektedir.
Fazla ölçüdeki çinko beyin hücreleri içerisinde alzheimer hastalığına neden olan amiloid plaklarının oluşumunu da hızlandırır. Münasebetiyle doktora danışılmadan destek alınmamalıdır.
BÜYÜME VE GELİŞMEDE ETKİLİDİR
Çocuklarda büyüme ve gelişme geriliği, çinko eksikliğinin en değerli belirtilerindendir.
Hücre bölünmesi için gerekli olan çinko, hücre bölünmesinin hormonal regülasyonu için de değerlidir. Bilhassa büyüme hormonu ve IGF-l (Insulin-like growth factor l) çinko seviyesinden etkilenir.