Türkiye’nin çağdaş mimarlık tarihine istikamet veren yapılardan biri olan Cinnah 19 Apartmanı, taşıdığı mimari estetiğiyle dikkat çekiyor. 1957 yılından bugüne kadar hiçbir değişikliğe uğramadan bugüne ulaşan yapı, mimar Nejat Ersin tarafından tasarlandı. Bayındırlık Bakanlığı Meydanlar Müdürlüğü’nde çalışanlar tarafından kullanılmak üzere inşa edilen apartman, ilerleyen yıllarda sivil kullanıma açıldı. 5 katlı ve her katta 5 dubleks daire ile toplam 17 daireye sahip olan apartman; Ankara görünümlü bir seyir terası, barbekü alanı, her konutta bulunan şömine, terasında güneşlenme yerleri ve yüzme havuzu üzere özellikler taşıyor. Dairelerinden kimileri iş yeri, kimileri da mesken olarak kullanılan binanın en değerli özelliği ise güney cephesindeki geometrik nizamlı yarı açık duvar ile güneş ışınlarını gölgeleyerek doğal ışıklandırma nizamı sağlaması.
ÖZGÜN DURUMUNU KORUYOR
TOBB İktisat ve Teknoloji Üniversitesi Mimarlık Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Selda Bancı, Cinnah 19 Apartmanı’nın periyoduna nazaran ütopik bir yapı olduğunu belirterek, “Cinnah 19, aslında özgün ismiyle Meydanlar Müdürlüğü Emekçileri Yapı Kooperatifi, havaalanında çalışan mühendis ve mimarlara mesken oluşturmak gayesiyle mimar Nejat Ersin tarafından 1956-57’de tasarlanmaya başlıyor ve 1960’larda imali tamamlanıyor. Mimar Nejat Ersin, bu binayı inşa etmeden evvel kendi tabiriyle kitapları ve mecmuaları tetkik ediyor. Periyodun, çağdaş mimarlığın değerli isimleri Le Corbusier, Oscar Niemeyer, Lucio Costa, Edward Durell Stone üzere mimaride öne çıkan isimlerin yapmış olduğu çalışmaları inceliyor. Bilhassa o devir için Le Corbusier’nin ikamet blokları, dubleks daireler ve Edward Durell Stone’un beton grillleri yani güneş kırıcı olarak isimlendirdiğimiz yapı elemanları, Nejat Ersin’in epey ilgisini çekiyor. Bu manada Cinnah 19, 20’nci yüzyıl çağdaş mimarlığının Ankara ve Türkiye’deki özgün örneklerinden biri. Orjinal durumunu koruyor. Yapıda bilhassa kütlesel ve dış cephe yaklaşımları olarak bakarsak müdahaleler, yapısal değişimler kelam konusu değil” diye konuştu.
‘MODERN MİMARLIĞIN TÜRKİYE’DEKİ KIYMETLİ ÖRNEKLERİNDEN’
Cinnah 19 Apartmanı’nın çatı terasında tasarlanan ve toplu halde ömür kültürünü yansıtan toplumsal yerlerin, çağdaş mimarlığın Türkiye’deki birinci örneklerinden olduğunu vurgulayan Bancı, “Yapının en kıymetli karakteristik özelliklerinden biri de şu an içinde bulunduğumuz iç sokak. Buna yarı açık bir koridor da diyebiliriz. Yapının şu an güney cephesinde bulunuyoruz ve Stone’dan ilhamla Nejat Ersin’in tasarladığı, brise-soleil güneş kırıcıları görüyoruz. Kullandığı bu yapı elemanları, yerde, iç yere yansıyan farklı ışık ve gölge tesirleri yaratıyor. Bu yeri kapalı bir koridor yerine, gün ışığının ve pak havanın girip çıktığı yarı açık bir yere dönüştürüyor. Dairelere güney cephesinde yer alan bu iç sokaktan giriliyor. Mimarın, çatı ve teras katında planladığı kolektif yaşantı vurgusunu anmak gerekiyor. Yapının terasında küçük bir yüzme havuzu, güneşlenme terasları, bir Amerikan bar, buna hizmet verecek mutfak, lavabolar ve soyunma odaları üzere küçük hizmet yerleri planlanmış durumda” sözlerini kullandı.
‘CELAL BAYAR VE ADNAN MENDERES’İN DİKKATİNİ ÇEKMİŞ’
Cinnah 19 Apartmanı’nın periyodun Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Başbakan Adnan Menderes’in de dikkatini çektiğini söyleyen Selda Bancı, “Olayı şahsen mimar Nejat Ersin aktarıyor; Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Başbakan Adnan Menderes’in yapının önünden geçerken ilgilenip durmaları ve yakınlarda çalışan mimar Nejat Ersin’i çağırıp bilgi almak istemeleri, mimar ve mühendislere ilişkin bir apartman olduğunu öğrendiklerinde de ilgiyle karşıladıklarını aktaran bir anısı var. Yapının ön ve art cephesinin kapanmaması bağlamında belediyeye bildirilerek istimlak edildiği ve 1960 darbesi sonrasında 1964-1965 yıllarında yapılan yasal düzenleme ile istimlakin kaldırıldığı ve yapının bu ada parsel tertibinde bugünkü haline ulaştığını biliyoruz” dedi.
‘BU YAPILARI GELECEK KUŞAKLARA AKTARMAKLA GÖREVLİYİZ’
20’nci yüzyıldan kalma kıymetli sivil mimari örneklerin Ankara’da ve gibisi pek çok kentte yıkılma riskiyle karşı karşıya olduğunu tabir eden Bancı, “Kentsel dönüşüm üzere teşebbüslerle apartmanların yıkılarak yenilenmesi üzere bir süreç yaşıyoruz. Halbuki bu yapılar hayat kültürüyle birer delil ve bugün her birimiz, bu yapıları korumakla ve gelecek kuşaklara miras olarak aktarmakla misyonlu durumdayız. Türkiye’nin birinci meslek örgütlerinden biri olan Mimarlar Derneği 1927’nin gelip bu yapı içerisine yerleşerek, burada yer alarak mimarlık kültürünün gelişmesine dayalı bütün aktivitelerini, merkezini buraya taşımasının yapı özelinde de olumlu tesirleri oldu. Cinnah 19’da bugün konutların yanı sıra mimarlık ve tasarım disiplinine ilişkin ofis ve şirketler ile sanat galerileri bulunuyor. 6 tane de aile yaşıyor. Cinnah 19 toplumsal medyada da ilgi çekiyor, tanınan bir apartman. Gün içerisinde farklı bölümlerden ziyaretçiler alıyor. Yapının iç yerlerini fotoğraflamak, çekimler yapmak isteyen pek çok öğrenci ziyaretçisi de oluyor ve kent dışından, yurt dışından pek çok konuğu burada ağırlıyor. Bu bağlamda, Mimarlar Derneği 1927, yapının tanıtımında vazife üstleniyor. Lakin bir tarafıyla de elbette yapılar yaşayan varlıklar ve vakit içerisinde yaş alıyorlar. Nizamlı bir bakım ve tamirata muhtaçlıkları var. Bugün bunlar önemli bütçelerle sağlanabiliyor” diye konuştu.