50 YAŞ ÜSTÜ ŞEKER, KİLO VE DAMARLAR -3-
Diyabet artık çağımızın en sessiz salgını
50 yaş sonrası sıhhat gündeminde en çok konuşulan başlıkların başında diyabet geliyor.
Dünya genelinde 500 milyonun üzerinde insan bu hastalıkla yaşıyor ve bu sayının 2030’a kadar 700 milyona çıkacağı öngörülüyor. Türkiye’de ise tablo daha da çarpıcı.
Ulusal Diyabet Programı bilgilerine nazaran her yedi yetişkinden biri diyabet tanısı almış durumda. Üstelik bu sayının en az bir o kadarı da şimdi teşhis konmamış “gizli diyabet” hadiselerinden oluşuyor.
(Kaynak: International Diabetes Federation, 2025)
Tanı koymanın emniyetli yolları
Araştırmalar, tertipli hareket ve sağlıklı beslenmenin diyabet riskini yüzde 50 oranında azaltabileceğini ortaya koyuyor. Günde en az 30 dakika tempolu yürüyüş, işlenmiş besinlerden uzak durmak, lif ve protein yüklü tabaklar ve tertipli uyku diyabetle gayrette en güçlü silahlar.
(Kaynak: Journal of the American Medical Association, 2025)
Prediyabet periyodu göz gerisi ediliyor
Diyabet birdenbire ortaya çıkan bir hastalık değil. Yıllarca “prediyabet” dediğimiz orta periyotta ilerliyor. Bu evrede kan şekeri olağanın biraz üzerinde ancak şimdi diyabet tanısı koyacak kadar yüksek değil. Erken fark edildiğinde alınacak kolay tedbirlerle diyabeti geciktirmek hatta büsbütün önlemek mümkün. Lakin sistemli denetimler yapılmadığında bu devir gözden kaçıyor ve hastalık sinsice ilerliyor. (Kaynak: American Diabetes Association, 2025)
Yaşam usulünün gücü
Araştırmalar, sistemli hareket ve sağlıklı beslenmenin diyabet riskini yüzde 50 oranında azaltabileceğini ortaya koyuyor. Günde en az 30 dakika tempolu yürüyüş, işlenmiş besinlerden uzak durmak, lif ve protein yüklü tabaklar ve sistemli uyku diyabetle çabada en güçlü silahlar.
(Kaynak: Journal of the American Medical Association, 2025)
Kontrolleri ihmal etmeyin
50 yaş üstündeki herkesin yılda en az bir defa açlık kan şekeri ve HbA1c testi yaptırması, riski erken yakalamak için en kolay adım. Diyabeti yönetmek, diyabetin sonuçlarıyla uğraşmaktan çok daha kolay. (Kaynak: Mayo Clinic, 2025)
Bugün atabileceğiniz üç adım
– Bir sıhhat merkezinde açlık kan şekeri ve HbA1c testi yaptırın.
– Günlük 30 dakikalık yürüyüş programına başlayın.
– Sofranızdan rafine şekerleri çıkarın.
(Kaynak: International Diabetes Federation, 2025)
Sessiz ilerleyen belirtiler
Diyabetin en büyük tuzağı, yıllarca bariz bir şikâyet vermeden ilerlemesi. Hafif yorgunluk, sık idrara çıkma, kesilmeyen açlık hissi yahut güzelleşmeyen yaralar ekseriyetle göz gerisi ediliyor. Meğer bu belirtiler başladığında damarlar, hudutlar ve organlar çoktan ziyan görmeye başlamış oluyor.
(Kaynak: Mayo Clinic, 2025)
Diyabetin bedene verdiği zararlar
Tip 2 diyabet yalnızca kan şekerini yükselten bir tablo değil. Yüksek şeker, vakit içinde tüm damar sistemini yıpratıyor ve birçok hayati organda hasara yol açıyor.
– Kalp ve damarlar
Diyabet, kalp krizi ve inme riskini katlıyor. Her üç kalp krizi olayından birinde diyabet hikayesi var.
(Kaynak: European Society of Cardiology, 2024)
– Böbrekler
Uzun mühlet denetimsiz kalan şeker, böbrek işlevlerini bozuyor ve diyaliz gerektiren böbrek yetmezliğine yol açabiliyor.
(Kaynak: National Kidney Foundation, 2025)
– Gözler
Diyabetik retinopati, görme kaybının en kıymetli nedenlerinden biri. Sistemli göz muayenesi, kalıcı hasarın önlenmesinde kritik.
(Kaynak: American Academy of Ophthalmology, 2025)
– Sinir sistemi
El ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma ve his kaybı hudut uçlarında başlayan hasarın birinci belirtileri. Bu sorun ilerlediğinde yürümeyi zorlaştıracak kadar önemli hale gelebiliyor.
(Kaynak: Neurology Journal, 2024)
YARIN:
– Diyabet dostu tabaklar ve glisemik yük kavramı
– 50 yaş üstünde şeker istikrarını müdafaanın en pratik yolları
– Bilimsel temelli örnek menüler ve mutfak tüyoları