Güneş lekeleri ve buna bağlı olarak Güneş aktivitesi, Dünya’da sarsıntıları tetikleyebilir. Bilim insanları, bu münasebetin düzeneğini incelediklerinde, atmosfer sıcaklığındaki değişimlerin kaya yapısını ve yer altı su hareketlerini etkilediğini buldu.
Saldanha, “Güneş’in ısısı atmosfer sıcaklığında dalgalanmalara neden oluyor. Bu da kaya yapısını daha kırılgan hale getirebilir ve yeraltı su hareketlerini değiştirebilir” diyor. Bu cins değişikliklerin direkt büyük sarsıntılara yol açmayabileceğini, lakin zelzelelerin kestirim edilebilirliğini artırabilecek bir faktör olabileceğini belirtiyor.
Science Alert’in Chaos: An Interdisciplinary Journal of Nonlinear Science mecmuasında yayımlanan araştırmadan aktardığına nazaran; Dünya, hareketli bir kabuk yapısına ve daima değişen bir hava sistemine sahip. Bu yüzden zelzeleleri evvelden kestirim etmek hayli güç. Lakin sarsıntıları tetikleyebilecek ögeleri belirlemek, erken ikaz sistemlerini geliştirme konusunda kıymetli bir adım olabilir.
Saldanha ve çalışma arkadaşı Uygulamalı Matematikçi Yoshito Hirata, 2022 yılında Güneş lekesi aktivitesi ile zelzele hareketliliği ortasında bir korelasyon tespit etti. Fakat o periyot, neden bu türlü bir ilişki olduğu meçhuldü. Yeni çalışmada, Güneş’in neden olduğu ısı değişimlerinin tesirini ayrıntılı bir biçimde araştırdılar.
Güneş lekesi aktivitesi, Güneş’in manyetik alanının bilakis döndüğü döngülerle alakalıdır. Bu döngülerin en ağır olduğu Güneş azamisi periyodunda, Güneş’ten gelen radyasyon ve ısı ölçüsünde küçük bir artış (0.1 ila 0.2 derece Celsius) yaşanır.
Araştırmacılar, matematiksel ve bilgisayar modellemeleri kullanarak Güneş lekeleri ile Dünya yüzey sıcaklığı ortasındaki ilişkiyi incelediler. Sonuçlar, yüzey sıcaklığının zelzelelerin varsayım edilebilirliğini artırdığını gösterdi. Bilhassa, yer kabuğunun üst katmanlarında meydana gelen sığ sarsıntılar bu durumdan daha fazla etkileniyor.
Çalışmaya nazaran, atmosfer sıcaklığı ve su döngüsündeki değişimler en çok yeryüzüne yakın fay çizgilerini etkiliyor. Bu da, Güneş aktivitesinin bilhassa yüzeye yakın sarsıntılara neden olabileceğini gösteriyor.
Bu keşif, Dünya’nın karmaşık tabiatını ve Güneş’le olan ilgisini daha düzgün anlamamıza yardımcı oluyor. Birebir vakitte, zelzele kestirim sistemlerine yeni bir değişken eklenmesini sağlayarak, daha gerçek kestirimler yapılmasına yardımcı olabilir.
Saldanha, “Çalışmamızın, zelzeleleri tetikleyen faktörler hakkında daha büyük resmi görmemize yardımcı olacağını umuyoruz” diyor.