Kalp, ağızdan darbe yer mi?
Evet. Diş eti iltihabı denildiğinde akla sırf diş kaybı gelir. Halbuki 21. yüzyıl tıbbı bu görüşü geride bıraktı. Ağız sıhhatine ait meseleler sadece estetik yahut çiğneme bozukluğu değil; tüm beden sistemlerini etkileyen birer iltihap kaynağı olarak görülüyor.
Özellikle kalp ve damar sistemi, bu iltihabın en çok ziyan verdiği alanların başında geliyor. Neden mi? Zira ağızda başlayan enfeksiyon, sadece ağızda kalmaz.
Diş eti hastalıkları nasıl başlar?
En kolay haliyle: diş fırçalamadığınızda ya da fırçalama eksik kaldığında, dişlerin üzerinde plak katmanı oluşur. Bu bakteri yığını vakitle diş eti çizgisine yerleşir. Başta hafif kızarıklık, hassasiyet ve kanamayla kendini gösteren gingivitis, ilerlediğinde periodontitis ismini alır. Bu evrede artık diş kökü, kemik dokusu ve bağlar da iltihaptan etkilenmiştir. Görünürde sadece ağız içi sorun üzere dursa da, bu evrede bakteriler ve iltihap hücreleri kana karışmaya başlar.
Araştırmalar ne söylüyor?
Harvard Üniversitesi tarafından yürütülen 25 yıllık bir çalışmada, sistemli diş taşı paklığı yaptıran bireylerde kalp krizi riski %23 daha düşük bulundu. Öteki bir çalışmada, ileri evre diş eti hastalığı olan bireylerde koroner arter hastalığı gelişme riski %24 daha fazla saptandı.
European Society of Cardiology ise 2022 kılavuzunda, ağız sıhhatinin kardiyovasküler risk hesaplamasında dikkate alınması gerektiğini önerdi (Kaynak: ESC Guidelines, 2022).
Kalbiniz için ağız sıhhatinizi nasıl korursunuz?
1- Dişlerinizi sabah ve akşam en az 2 dakika fırçalayın.
2- Diş ipi yahut arayüz fırçası kullanmayı ihmal etmeyin.
3- 6 ayda bir kesinlikle diş doktoru denetimine gidin.
4- Diş eti kanamasını “geçici hassasiyet” sanmayın.
5- Şekerli ve asitli besinleri sınırlayın, akabinde su için.
6- Geceleri ağız kuruluğu yaşıyorsanız, tükürük salgısını artıran ağız gargaraları kullanın.
(Kaynak: International Dental Journal, 2021)
Kimler daha yüksek risk taşır?
– Dişlerini günde 1 seferden az fırçalayanlar.
– 6 aydan uzun müddettir diş taşı paklığı yaptırmayanlar.
– Diş eti çekilmesi ve kronik kanaması olanlar.
– Sigara içen bireyler.
– Tip 2 diyabet hastaları.
– Kronik gerilim yaşayanlar.
– Ailesinde kalp hastalığı bulunanlar. (Kaynak: Cleveland Clinic, 2023)
Kalp tabipleri neden diş soruyor?
Artık birçok kardiyolog, bilhassa damarlarında yaygın tıkanıklık olan hastalara diş eti değerlendirmesi de yapılmasını öneriyor. Zira damar hastalığının tek nedeni kolesterol değil; bedende süren iltihap kaynakları da kıymetli. Ve bu kaynakların başında diş eti hastalıkları geliyor.
Diş eti hastalığı ve kalp riski bağlantısı
– Diş eti hastalığı olan bireylerde CRP bedeli ortalama 2 kat yüksek.
– Kalp krizinden ölen hastaların %40’ında periodontitis geçmişi saptanmış.
– Diş taşı paklığı yaptıran bireylerde felç riski %14 daha az. (Kaynak: American Heart Journal, 2023)
İltihap kana karışırsa ne olur?
Periodontitis sırasında ağız içi bakteriler (özellikle Porphyromonas gingivalis ve Fusobacterium nucleatum) direkt kan damarlarına girebilir. Bu bakteriler ya da onların ürettiği toksinler, bağışıklık sistemini uyarır. Sistemik cevap olarak salınan sitokinler, C-reaktif protein (CRP) ve interlökin-6 (IL-6) üzere unsurlar, damar duvarlarını tahriş eder. Bu süreç, kalp krizine giden en kıymetli sistemlerden biri olan aterosklerozu (damar sertliği) başlatır. Yani ağız iltihabı, kalbin duvarlarına yavaş yavaş ziyan verir. (Kaynak: Journal of Clinical Periodontology, 2021)
Risk nasıl yayılıyor?
Damar duvarında biriken bakteriler, bağışıklık hücrelerini cezbeder. Burada biriken hücreler “temizlik” yapmak isterken, damarda yağ birikimini ve kireçlenmeyi hızlandırır.
Sonuç: Damar tıkanıklığı gelişir.
Tıkanan damar, kalp kasına giden kanı keserse kalp krizi, beyne giden damarda olursa felç ortaya çıkar. Ağızdaki iltihap, bazen yıllar sonra hayati bir damarın sessiz düşmesine neden olabilir.
YARIN
– Alzheimer evvel ağızda başlar mı?
– Diş eti bakterileri beyne nasıl ulaşır?
– Gingivalis ve beta-amiloid ilişkisi
– Ağız hijyeninin Alzheimer riskini artırma mekanizması
– Günde kaç kere fırçalamak yetiyor?