Ali Can POLAT
Türkiye’de yıllardır bitmek bilmeyen ekonomik kriz, savaştan kaçıp Türkiye’ye gelen Suriyelileri de kaçırıyor. Suriye’de rejimin değişmesiyle birlikte Suriyelilerin geri dönme talepleri bir yükselip bir düşerken gitmek isteyenlerin sayısı azalsa da gitme sebeplerinde Türkiye’deki ekonomik kriz öne çıkıyor.
Mülteciler ve Sığınmacılar Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği, “Suriyeliler Ne Düşünüyor?” raporunun üçüncü serisini yayınladı. Suriyelilerin geri dönüş sürecini kendileri ile konuşarak istatistiklere döken araştırmaya nazaran, mültecilerin istekli geri dönüş eğilimleri her geçen gün düşüyor. Suriye’de rejim değişikliğinin yaşandığı Aralık 2024’te iştirakçilerin yüzde 35.5’i istekli geri dönmek isterken, 2025 Haziran ayında bu oran yüzde 4.1’e geriledi. Gitmek istemeyenlerin oranı da yüzde 40.8’den yüzde 69.4’e çıktı.
‘YOKSULLUK İTİCİ FAKTÖR OLDU’
Gönüllü geri dönüşe evet diyenler incelendiğinde bu kümedeki ailelerin yarısından fazlasının (yüzde 76) yetersiz gelir seviyesine sahip olduğunun tespit edildi. Raporda, “Toplumsal Nabız Anketinde (UNHCR, 2025) de iştirakçilerin yüzde 78’inin Türkiye’de karşılaştıkları en değerli zorluğun ekonomik ezalar olduğunu vurguladığı ve yüzde 97’sinin gelirlerinin temel gereksinimlerini tam olarak karşılamaya yetmediğini, kira, yiyecek ve temel mesken muhtaçlıklarının karşılanması en güç harcamalar olduğunu belirttikleri aktarılmıştır. Bu durum, Türkiye’de yaşanan ekonomik zorlukların Suriyeli aileler için itici bir faktör olabileceğini düşündürmekte; birebir vakitte Suriye’de geçim kaynaklarına ve toplumsal yardım sistemlerine duyulacak ağır muhtaçlığın altını çizmektedir” sözlerine yer verildi.
Geri dönecek paraları da yok
Araştırmada ilgi cazip bir öbür husus da istekli geri dönüş yapmak isteyen Suriyelilerin, bu mevzudaki talepleri oldu. En öne çıkan talep yüzde 17.9 ile nakdi dayanak yüzde 13.8 ile nakliye dayanağı oldu. Geri dönüş planlayan mültecilerin yüzde 79.7’si ailecek geri dönüş planlarken, yüzde 12’si ferdî yahut kademeli geri dönüş yapmayı hedefliyor. Geri dönüş için planlanan müddetler incelendiğinde ise yüzde 53’ü 6 aydan uzun bir müddette geri dönmeyi planlarken, yüzde 14.6’sı 3 ay içinde dönmek istiyor.
Suriye’yle ilgili bilgileri yok
Raporun sonuç ve teklifler kısmında Türkiye’deki Suriyelilerin, Suriye ile ilgili bilgilerinin kısıtlı olduğuna vurgu yapıldı. Raporda şu tabirler kullanıldı: “Toplumsal Nabız anketinde (UNHCR, 2025) de iştirakçilerin yüzde 48’i Suriye’ye geri dönme konusunda şuurlu kararlar almak için kâfi bilgiye sahip olmadıklarını aktarmış olup, en çok talep edilen bilgiler yüzde 77 ile güvenlik durumu, yüzde 62 ile konut ve mülkiyet hakları, yüzde 52 ile Suriye’deki ekonomik fırsatlar geliyor.”