Gençliğin sırrı genlerde mi yoksa edindiğimiz hoşluk alışkanlıklarında mı? Günümüzde bir ticarete dönene hoşluk alanı bilimsel süzgeçten geçirildi. Genetik testlerden, Geroprotektif moleküllere, anti-aging kürlerinden biyolojik yaş hesaplamalarına kadar gençlik vaat eden tüm ayrıntılar incelendi.
Yaşlanmayı geciktiren “Geroprotektif” ismi verilen ilaçlar, hoşluk alanında yeni bir sınıf. Bu sınıfta Metformin, Rapamisin ve NAD+ üzere moleküllerde yer alıyor. Bu ilaçlar hayvanlarda ömür müddetini artırırken insanlarda ise hala deney basamağında. Asıl sorun ise bu moleküllerin birden fazla, hücre yenilese de insan bilgileri için çok kısıtlı ve hayli çelişkili. Yaşanan biyolojik değişimler uzun ömürlü olmak manasına gelmiyor. Bundan ötürü bilim dünyası bu duruma temkinli. Lakin kesim ise gün geçtikçe büyüyor.
KOZMETİK KESİMİ BİLİNMEZLİK SATIYOR
Kolajenlerin cildi gençleştirdiğine dair her gün yeni bir bilgi öğreniyoruz. Ama piyasada satılan bu tozları kapsüller ya da içecekler direkt cilde gitmiyor. Ağzıdan alındığında ise kolajen molekülleri parçalanıyor aminoasitler kana karışıyor. Ve bu aminoasitler her yere dağılmaya başlıyor. Lakin tüm bunlara karşın bunun ciltte garantisi yok. Ciltte işe yarasa bile tesiri genetik, yaş ve hayat üslubuna nazaran de değişebiliyor. Tüm bu bilinenlere karşın kozmetik bölümü hoşluk arayışındakilere bir bilinmezlik satıyor.
Yaşlanma aksisi antioksidanlar ise bedene giren özgür radikalleri nötralize eder. Lakin fazlası bedenin doğal savunma sistemini baskılar. Yani fazlası muhafaza değil tersine bir engellemedir.
KALORİ KISITLAMASI UZUN ÖMRÜN ANAHTARI DEĞİL
Zayıflayanların uyguladığı formüllerden biri olan kalori kısıtlaması da uzun ömrün anahtarı olarak biliniyor. Bu fareler ve meyve sineklerinde işe yarıyor lakin insan biyolojisi bunun için çok karmaşık. Kaloriyi kısıtlamak kimilerinde iltihabı azaltırken kimilerinde ise kas kaybı, regl düzensizliği, bağışıklık düşüşü ve zihinsel çöküntüye neden olabilir. Hatta 50 yaş üzeri bireylerde kalori kısıtlamak kemik erimesini de tetikleyebiliyor. Yani ‘Az ye uzun kanun’ kelamı tüm şartlara uymuyor.
Moda olan detoks eserlerinin de bilimsel olarak bedeni temizleyen bir tesiri yok. Tersine birtakım detoks programları düşük protein ve kaloriyle kas kaybına, sıvı kaybına ve yorgunluğa neden olabilir. Arınmak değil, yorulmak mümkün.
En çok merak edilen mevzu ise akşam 8’den sonra yemek yemek sahiden göbek yapar mı? Bilim bunun için şunları söylüyor:
Sabah güçlü kahvaltı, öğle istikrarlı öğün, akşam ise hafif ve erken yenen yemek biyolojik saati destekliyor. Metabolizma akşam yavaşladığı için geç yenen yemekler yağlanmayı artırabilir, bilhassa karın bölgesinde. Fakat herkes için tıpkı reçete geçerli değil.
YAŞLANMAYI HIZLANDIRAN FAKTÖRLER
FOXO3, SIRT1, APOE üzere genlerin birtakım varyantları uzun ömürle ilişkilendirilmiştir. FOXO3, hücresel tamir düzeneklerini aktive ederken; SIRT1 DNA tamiratı ve iltihap denetiminde rol oynar. APOE ise bilhassa Alzheimer’a yatkınlığı tesirler.
Bugün kimi testlerle bu genetik yatkınlık tahlil edilebiliyor. Fakat uzmanlar uyarıyor: Bu testler bir baht değil, yalnızca mümkünlük sunar. Yale ve Cambridge araştırmalarına nazaran, yaşlanmanın % 25–30’u genetik; gerisi çevresel.
Yani âlâ genleriniz varsa şanslısınız lakin makûs alışkanlıklarla avantajınızı silebilirsiniz. Aksine, riskli genlere karşın, uyku, gerilim, antrenman ve gerçek beslenmeyle biyolojik yaşınızı yavaşlatmanız mümkün.
İŞTE UZUN HAYAT İÇİN 5 ALIŞKANLIK
– Her gün 7–8 saat kaliteli uyku: Melatonin döngüsünü korur, hücre yenilenmesini dayanaklar.
– Haftada 3–4 gün tempolu yürüyüş yahut antrenman: Kas kütlesini korur, iltihabı azaltır, biyolojik yaşınızı düşürür.
– İşlenmiş besinlerden uzak, liften varlıklı beslenme: Bağırsak mikrobiyotanız yaşınızı belirleyen ana faktörlerden biri.
– Gerilimi yönetmeyi öğrenin: Kronik gerilim telomerleri kısaltır, hücre yaşlanmasını hızlandırır.
– Yılda bir sıhhat taraması: Sessiz ilerleyen hastalıklar, uzun hayatın en büyük tehdididir.
Uzmanların uzak durun dediği 5 uygulama
– “Detoks” ismi altında açlık kürleri: Kas kaybı, baş dönmesi ve hormonal bozukluk riski yaratır.
– Yüksek doz C ve E vitamini desteği: Antioksidan istikrarını bozabilir, hücre yenilenmesini yavaşlatabilir.
– “Gençleştiren enjeksiyonlar” pazarlayan influencer’lar: Bilimsel bilgi olmadan uygulanan her enjeksiyon risktir.
– Daima kalori kısıtlaması: Bilhassa ileri yaşta kas ve bağışıklık sistemi zayıflar.
– Kendi başına metformin yahut NAD+ kullanımı: Kanser, karaciğer hastalığı üzere riskleri göz arkası ederseniz, yarardan çok ziyan görebilirsiniz.