Sıkı para siyaseti, artan faiz oranları, finansmana erişimde yaşanan zorluklar ve gerileyen alım gücü, hem bireyleri hem de şirketleri önemli biçimde zorladı. Bireylerin kredi ve kredi kartı borçları için yapılandırma hudutları gevşetildi. Şirketler ise borçlarını çevirebilmek için bankaların kapısını aşındırmaya başladı. Bu kapsamda kimsenin borç ödeyemediğini, bilhassa dev şirketlerin borç yapılandırmak ve vade uzatmak için bankalarla masaya oturduğunu aktardı. Taleplerin büyük çoğunluğunu vade uzatma oluşturdu; şirketler bu sayede borçlarının geri ödeme takvimini ileriye ötelemeye çalıştı.
MERKEZ FAİZİ İNDİRDİ LAKİN KREDİ KISITLAMALARI SÜRDÜ
Temmuz ayında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), siyaset faizinde indirim döngüsünü başlattı lakin kredi kısıtlamaları konusunda rastgele bir esneklik sağlamadı. Ticari ve ferdî kredilerde uzun müddettir uygulanan sınırlamalar ile yüksek faiz oranları, finansmana erişimi daha da güçleştirdi. Uzmanlar, KOBİ’lerin kredi limitlerini çoktan doldurduğunu belirtti. KOBİ’lerin mali yapıları ve teminatları da yeni kredi kullanımı için kâfi görülmedi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), kişisel kredi kartı ve gereksinim kredisi borçlarında yapılandırma şartlarını gevşetmiş olsa da ticari krediler için şimdi benzeri bir adım atmadı. Buna karşın, bankalar kendi inisiyatifleriyle hem KOBİ’lere hem de büyük ölçekli şirketlere yapılandırma seçenekleri sunmaya başladı.
BANKALAR TALEPLERİ GERİ ÇEVİREMEDİ
Bankacılık dalı kaynakları, yapılandırma taleplerinin neredeyse her bölümden geldiğini belirtti. Finansal olarak borç ödemek yerine nakitte kalmanın daha avantajlı olduğunu düşünen şirketler, borçlarını öteleyerek konumlarını muhafazaya çalıştı. Bilhassa ferdî borçlular ortasında yapılandırma müracaatlarının ağırlaştığı, ticari işletmelerin de bu eğilime katıldığı söz edildi. Ortaya dev şirketlerin de katılmasıyla yapılandırma süreci bankalar için daha kritik hale geldi. Kaynaklar, büyük şirketlerin iktisattaki yükü nedeniyle bu yapılandırma taleplerinin basitçe reddedilemediğini, aksi halde sistemik risklerin ortaya çıkabileceğini söyledi.
ZORLU HOLİNG YAPILANDIRMAYLA ÖNE ÇIKTI
Mayıs ayı sonunda Kuvvetli Holding’in borç yapılandırmasına gittiği haberi kamuoyuna yansıdı. Holding, 1.3 milyar dolarlık kısa vadeli Türk Lirası borcunu, vadesi 15 yıla kadar uzanan Euro cinsinden kredilerle yine yapılandırdı. Ek olarak, piyasa dalgalanmalarına karşı ek teminat olarak 500 milyon Euro (yaklaşık 564 milyon dolar) fiyatında finansman sağladı. Bu atılımla, kısa vadeli borcun toplam borç içindeki hissesi yüzde 60’tan yüzde 40’a düşürüldü. Zorlu’nun bu adımı, öbür büyük holdinglerin de benzeri adımlar atmasına yer hazırladı.
SİSTEMİK RİSK TELAŞI BANKALARI ZORLADI
Ekonomim’den Şebnem Turhan’ın haberine nazaran, bir öbür bankacılık kaynağı, dev şirketlerin iktisattaki zincirleme tesiri nedeniyle bankaların yapılandırma taleplerini reddetmekte zorlandığını tabir etti. Kaynak, yapılandırma gerçekleşmediği takdirde iktisatta sistemik risk oluşabileceğini vurguladı. Buna rağmen öteki bir kaynak, yapılandırma talebinin her dev şirketten gelmediğini, lakin belli büyük oyuncuların bu istikamette adım attığını belirtti. Yapılandırma sürecinde şirketlerin en çok talep ettiği bahsin vade uzatımı olduğu, birtakım durumlarda borç kesintisine de gidildiği söz edildi.
TBB DATALARI: FYY’LERDE ÖNEMLİ ARTIŞ VAR
Türkiye Bankalar Birliği (TBB), 2019’da uygulamaya alınan Finansal Tekrar Yapılandırma (FYY) çerçeve mutabakatlarına ait dataları paylaştı. Haziran ayında, banka ve mali kurumlara 100 milyon TL ve üzerinde borcu olan sadece 4 şirketle FYY muahedesi yapıldı ve bu kapsamda toplam 849 milyon TL’lik borç yine yapılandırıldı. Birebir ayda bir güç şirketinin 6 milyar TL’yi aşan borcu ise FYY dışında yine yapılandırıldı. 2025’in birinci yarısında toplamda 12.6 milyar TL’lik borç yine yapılandırılırken, bu sayı geçtiğimiz yılın tıpkı devrinde yalnızca 836 milyon TL olarak kaydedilmişti. Mart 2025 prestijiyle, TBB’ye üye bankaların bilançosunda tekrar yapılandırılmış ya da itfa planına bağlanmış kredilerin toplamı 814.6 milyar TL’ye ulaştı.
FITCH: ŞİRKETLERİN LİKİDİTE RİSKİ ARTIYOR
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings’in yayımladığı son raporda, Türk sanayi şirketlerinin kredi notlarının 2025 yılı boyunca baskı altında kalmaya devam edeceği belirtildi. Ekonomik yavaşlama, sıkı kredi şartları, daralan marjlar ve yüksek borçlanma maliyetlerinin likidite riskini artırdığına dikkat çekildi. Ayrıyeten Türk Lirası’nın kademeli bedel kaybı, ithal girdiler ve döviz cinsi borçların maliyetini artırdı. Yüksek enflasyonun da hem alım gücünü düşürdüğü hem de personellik maliyetlerini artırdığı vurgulandı. Fitch, bilhassa ihracata dayalı çalışan Arçelik ve Vestel üzere şirketlerin, artan maliyetleri fiyatlara yansıtmakta zorlandığını belirtti. Raporda, para ve maliye siyasetlerindeki öngörülemezliğin, şirketlerin uzun vadeli planlamalarını önemli formda zorlaştırdığı tabir edildi.