Kaygı hayatın içinde her an yaşanabilecek bir his. Bilhassa maddi düşünceler, ailevi sıkıntılar, hastalıklar ve imtihanlar tasayı tetikler.
Uzmanlar hafif şiddetteki korkunun, yaşanan sıkıntılarla baş edebilmeyi sağla-dığını ve ekseriyetle süreksiz olduğunu belirtiyor.
Ancak, beden ve zihindeki stres/kaygı düzeneğinin olması gerekenden fazla çalışmasıyla çarpıntı, terleme, titreme, gerginlik, tasa üzere belirtilerin ortaya çıktığı problemler telaş bozukluğu olarak tanımlanıyor.
Normal telaş ile tasa bozukluğunu birbirinden ayırt etmenin sıhhatimiz için büyük kıymet taşıdığını belirten Uzman Klinik Psikolog Ayşe Nur İlbak Orhan, toplumumuzda yaygın görülen bu sıkıntıya karşı ilaçsız tahlil yollarını şöyle açıkladı:
HAYATİ BİR FONKSİYONU VAR
Kaygı, evrimsel bir düzlemde insanın var olma tarihiyle birlikte ortaya çıkan belirsizlik, tehdit ya da tehlikelere karşı geliştirilmiş bir his. Hem zihinsel hem de bedensel olarak insanı uyarır, mümkün tehlikelere karşı tetikte fiyat ve bu durumla ilgili hareket etmeye ya da tedbir almaya yönlendirir. Bu nedenle tasa, hayati bir fonksiyona sahiptir.
NEDEN ÇOK YAYGIN?
Kaygı, giderek kullanımı yaygınlaşan bir söz olarak lisanımıza oldukça yerleşmiş bir kavram. Son vakitlerde bu kadar insanın tasa sözünü kullanıyor olması, toplumda telaşla bağlı sıkıntıların artmış olmasından da; bu kavramın içselleştirilerek artık hissedilen hissin bir meçhullükten fazla bir isimle tabir edilmesinden de kaynaklanabilir.
Ne vakit takviye alınmalı?
Kişinin kendini istikrarlı ve huzurlu hissettiği vakitler azalmışsa, yapmak istediklerini kaygılanırım diyerek yapmaktan kaçınıyorsa, uyku sorunları yaşıyorsa, davranışlarında olumsuz istikamette değişiklikler görülüyorsa, birdenbire gelen telaşa bağlı nefes darlığı ve çarpıntılar yaşanıyorsa, bedensel ağrılar artmışsa kişi artık telaşını yöneten değil telaşı tarafından yönetilen bir düzlemde yaşıyor olabilir.
Bu noktada bir uzman takviyesiyle tasanın kaynağı derinlemesine incelenmelidir. Derdin kişiyi ele geçirme seviyesine bağlı olarak tedaviye, psikoterapinin yanı sıra sürece ilaç dayanağı de dahil olabilir.
YÖNETMEYİ ÖĞRENİN
Kaygının tüm zihnimizi ve hayatımızı ele geçirmesini önleyebilmek için iç kaynaklarımızı fark etmek, geliştirmek ve muhtaçlık halinde bu kaynakları kullanabilmek hayli değerli. İç kaynaklarımızı münasebetiyle tasalarımızı şöyle yönetebiliriz:
Hareket edin: Fizikî aktivite, bedende endorfin salgılayarak ruh halini güzelleştirir ve tasayı hafifletir. Açık havada yürüyüş yapmak korkuyu yatıştırmaya yardımcı olabilir.
Paylaşın: Korkuyu yalnız başına taşımak, daha fazla ağırlaşmasına yol açabilir. Sevdiğimiz ve güvendiğimiz bireylerle korkularımızı paylaşmak, hem duygusal dayanak sağlayabilir, tasaya bağlı olaylara karşı göremediğimiz açılardan bakabilmemize yardımcı olabilir, o an aklımıza gelmeyen yeterli gelebilecek başa çıkma yolları duyabiliriz.
Somut planlar yapın: Kaygının kaynağı belirsizlik olabilir. Somut adımlar ve planlar oluşturmak, korkuyu yönetmeyi kolaylaştırabilir. Örneğin, iş yahut okul üzere dert uyandıran durumlarda, yapılması gerekenleri listeleyip, her adımı sırayla takip etmek korkuyu azaltabilir.
Kafeini azaltın: Kafein, bedende uyarıcı tesirler yaratabilir ve kalp atış suratını artırabilir, bu da korkuyu tetikleyebilir. Günlük kafein alımını sınırlamak, tasayı yönetmek açısından kıymetlidir.
Sağlıklı beslenin: Tertipli ve istikrarlı beslenmek, bedenin gerilimle başa çıkma kapasitesini artırır.
Ekran kullanımını azaltın: Korku uyaranlarla tetiklenen bir his. Ağır toplumsal medya kullanımı yahut ağır ekran kullanımıyla zihnimiz çok kısa müddette çok fazla uyarana da maruz kalıyor. Bu uyaranlar bizi kaygılandıran problemlere de maruz kalmamıza neden olabiliyor. Münasebetiyle ekran müddetini sınırlamak daha sakin bir zihni de beraberinde getirebilir.
Sanat kısımlarıyla ilgilenin: Fotoğraf yapmak, müzik dinlemek yahut enstrüman çalmak üzere sanat kollarıyla ilgilenmek, tasayı azaltabilir. Sanat, gerilimin dışa vurulmasına yardımcı olabilir.
Leave a Reply