İşçilerin yıllık ücretli müsaade hakkı, Anayasa’nın 50. unsurunda düzenlenmiştir ve işçilerin temel haklarından biridir. İşçi, dinlenme hakkını kullanmak zorundadır; müsaadesi kullanmaktan feragat etmesi kanunen yasaktır. Bu, işçinin dinlenme hakkını elinden almamak için kıymetli bir kuraldır.
KULLANILMAYAN İZİN PARALARI NE VAKİT ÖDENİR?
İş Kanunu’na tabi çalışanların kullanılmayan müsaade hakları, işyerindeki çalışmaları süresince korunur. İşçi, yıllarca çalışmış olsa dahi kullanmadığı müsaadelerin ücretini işten ayrıldığı tarihteki son maaşı üzerinden talep edebilir. Lakin, kullanılmayan müsaade parası işyerinde çalışırken ödenemez; işçi ve işveren ortasında yapılan isteğe dayalı mutabakatlar da bu bahiste geçerli değildir.
İŞVEREN İZİNLERİN KULLANILDIĞINI KANITLAMAK ZORUNDADIR
Bazı patronlar, işçinin kullanmadığı yıllık müsaadesini kullandığı üzere gösterebiliyor. Lakin, işçinin yıllık müsaadelerini kullandığını ispatlamak patrona aittir. Müsaadelerin kullanıldığını ispatlayan dokümanlar, imzalı müsaade defteri ya da gibisi evraklar olmalıdır. Patronun, kullanılmayan müsaadeleri çalışılmış üzere göstermek için işçiden yazı alması ise yasadışıdır.
İZİN PARASI İÇİN 5 YIL SÜRE VAR
İşçi, kullanmadığı müsaadenin parasını sırf işten ayrıldıktan sonra alabilir. İşçinin işverence haklı bir nedenden ötürü işten çıkartılması dahi, müsaade parası almasına pürüz değildir. Lakin, işçilerin müsaade parasını almak için işten ayrıldıkları tarihten itibaren 5 yıl içinde talepte bulunmaları gerekmektedir. 5 yıl sonunda, hak talep edilemez.
İZİN PARASI SON ÜCRET ÜZERİNDEN HESAPLANIR
Kullanılmayan yıllık müsaade parası, işçinin işyerinden ayrılmadan önceki son fiyatına nazaran hesaplanır. Müsaade parası, ödeme yapıldığı ayda prime temel kazanç matrahına dahil edilir. Şayet matrah, minimum ücretin 7,5 katını aşmazsa, brüt müsaade fiyatından toplumsal sigorta ve işsizlik sigortası primi kesilir. Kalan fiyattan gelir ve damga vergisi düşüldükten sonra net ödeme yapılır.
YILLIK İZİNLER BÖLÜNEBİLİR Mİ?
Yıllık ücretli müsaade, kanunen işveren tarafından bölünemez. Lakin, işveren ve işçi arasında mutabakat sağlanması durumunda, müsaade süresi 10 günden az olmamak kaydıyla bölümler halinde kullanılabilir. Patron, yıl içinde verilmiş ücretli ve fiyatsız müsaadeleri yahut hastalık müsaadesini yıllık müsaadeden düşemez.
İŞÇİNİN İZİN SÜRESİ NASIL HESAPLANIR?
İzin süresi, işçinin hizmet mühletine nazaran belirlenir. En az bir yıl çalışmış işçiler müsaade kullanma hakkına sahiptir. Çalışma süresi 1-5 yıl ortasında olan işçilere 14 gün, 5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 20 gün, 15 yıldan fazla olanlara ise 26 günden az müsaade verilemez. Ayrıca, 18 yaşından küçük ve 50 yaşından büyük işçiler için yıllık en az 20 gün müsaade verilir.
Sonuç olarak, işçilerin yıllık müsaade hakları yasal olarak korunur ve bu hakların kullanılması işçilerin dinlenme hakkı açısından önemlidir. İşverenlerin bu kurallara uymaları ve müsaade sürelerini düzgün şekilde takip etmeleri gerekmektedir. İşçiler de haklarını bilerek, işten ayrıldıklarında müsaade paralarını talep edebilirler.