İşten kendi isteğiyle ayrılan emekçinin kıdem tazminatı alabilmesi için sadece haklı bir münasebete değil, tıpkı vakitte bu gerekçeyi hakikat söz etmesine de gereksinim var. Aksi halde, haklıyken haksız duruma düşebilir.
Kıdem tazminatı, personelin en değerli garantilerinden biri. Fakat kendi isteğiyle işten ayrılan bir çalışanın bu hakkı elde edebilmesi, istifasını nasıl gerekçelendirdiğiyle direkt kontaklı.
Habertürk muharriri Ahmet Kıvanç, haklı fesih durumlarında çalışanın dikkat etmesi gereken kritik detayları kaleme aldı. Yazıya nazaran; “kişisel sebepler” gibi yuvarlak tabirlerle yapılan istifalar, emekçiyi tazminat hakkından yoksun bırakabiliyor. Üstelik ihbar tazminatı ödeme riski de doğabiliyor.
Ahmet Kıvanç’ın Habertürk’te yazdığı köşe yazısında şu açıklamalarda bulundu:
Haklı sebeple işten ayrılan çalışanlar kıdem tazminatı alabilirler. Kanuna nazaran, çalışanın haklı fesih yapabileceği haller şöyle:
“– Yapılan iş, işin niteliğinden doğan sebeple personelin sıhhati yahut yaşayışı için tehlikeli olursa.
– Çalışanın daima olarak yakından ve direkt buluştuğu patron ya da öbür bir emekçi bulaşıcı hastalığa yahut emekçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.
– Patron iş mukavelesi yapılırken asıllı noktalardan biri hakkında gerçeğe uygun olmayan bilgi verirse, yanlış vasıflar yahut koşullar göstererek emekçiyi yanıltırsa.
– Patron personelin yahut aile fertlerinden birinin onur ve namusuna dokunacak halde kelamlar söyler, davranışlarda bulunursa yahut personele cinsel tacizde bulunursa.
– Personel öbür bir emekçi yahut üçüncü bireyler tarafından işyerinde cinsel tacize uğrarsa ve bu durumu patrona bildirmesine karşın gerekli tedbirler alınmazsa.
– Fiyat vaktinde ve eksiksiz ödenmezse.
– Çalışanın çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla müddetle işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.”
HAKLI İKEN HAKSIZ DURUMA DÜŞMEYİN
İşçi kelam konusu hallerde, ihbar mühletini beklemeden iş akdini derhal feshedebilir. Patron, bu münasebetle iş akdini fesheden personele kıdem tazminatını ödemek zorundadır.
İşçi açısından en yaygın haklı fesih sebebi fiyatının müddetinde ve eksiksiz ödenmemesi oluyor. Bayram tatilindeki yahut fazla çalışma fiyatının ödenmemesi de bu kapsamda yer alır.
İşçinin alınterinin karşılığı fiyat kanun tarafından teminat altına alınmıştır. Çalışanın fiyatını tam ödemeyen, müddetinde ödemeyen patron ceremesini çeker. Emekçi bu münasebet ile işten ayrıldığında patron kıdem tazminatını ödemese bile dava açtığında kazanır.
Ancak, işten ayrılırken hukuksal yardım almayan çalışanlar birçok vakit haklı iken haksız duruma düşebiliyor. Fiyatı ödenmediği için haklı bir sebebi var iken patrona verdiği yazıda “Kişisel sebeplerle işten ayrılıyorum”, “Gördüğüm gerek üzerine işi bırakıyorum” formunda sözlere yer verebiliyorlar. Personel istifa yazısında bu çeşit tabirlere yer verdiğinde hem kıdem tazminatı hakkını kaybeder hem de patrona ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabilir.
HAKLI FESİHTE 6 GÜNLÜK MÜHLETE DİKKAT
İşçinin derhal fesih hakkını, fesih sebebini öğrendiği günden başlayarak 6 iş günü içinde yapması gerekir. Personel geç öğrenirse derhal fesih hakkı fiilin gerçekleştiği tarihten itibaren bir yıl sonra ortadan kalkar. Fiyatın vaktinde ödenmemesi durumu devam ediyorsa 6 günlük hak düşürücü mühlet işlemez. Altı gün içinde fesih hakkını kullanan emekçi ihbar mühletine uymadığı gerekçesiyle ihbar tazminatı ödemez.
İŞÇİ HANGİ DURUMLARDA KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR?
İşçi olağanda kıdem tazminatını emekli olduğunda, erkek personel askerlik sebebiyle işten ayrıldığında, bayan emekçi evlendikten sonra bir yıl içinde işten çıktığında alabilir. Haklı sebeple istifa dışında kendi isteğiyle işten ayrılan emekçinin kıdem tazminatı alabilmesinin bir öteki yolu da işe giriş tarihine nazaran değişen yaş dışındaki emeklilik şartlarını yerine getirmesidir.