NASA astronotu Nichole Ayers, Milletlerarası Uzay İstasyonu’ndan (ISS) gökyüzünün en ender tabiat olaylarından biri olan “dev jet”i görüntüledi. Bu harikulâde an, bilim dünyasında heyecan yarattı.
3 Temmuz 2025’te ISS’te misyon yapan NASA astronotu Nichole Ayers, gökyüzünde gerçekleşen sıra dışı bir olayı kaydetti. Birinci anda “sprite” sanılan bu parıltı, yapılan incelemelerle çok daha seçkin görülen bir “dev jet” olduğu ortaya çıktı.
PROJENİN BAŞINDA BİR TÜRK VAR
Spritacular Projesi’nin baş araştırmacısı Dr. Burcu Koşar, “Nichole Ayers, ISS’ten harika ve çok az görülen bir TLE tipi olan dev jeti kaydetti” diyerek bu keşfin ehemmiyetine vurgu yaptı.
DEV BİR KÖPRÜ OLUŞTURUYOR
Dev jetler, gök gürültülü fırtınaların en üst noktalarından başlayıp atmosferin yaklaşık 100 kilometre üstüne yanlışsız süratle yükselen güçlü elektrik boşalmalarıdır. Adeta bulutlarla atmosfer ortasında dev bir elektrik köprüsü kuran bu olay, fevkalâde kısa müddetli ve süratli olduğu için birçok vakit sırf tesadüfen kaydedilebilir.
Bu az fenomenler, sıkça “sprite”larla karıştırılır. Sprite’lar da atmosferin yaklaşık 80 kilometre üstünde, yıldırım deşarjı sonrası ortaya çıkar. Kırmızımsı bir ışık olarak beliren sprite’lar, denizanası, sütun ya da havuç halinde onlarca kilometrelik alana yayılabilir. Ayrıyeten ELVES ismi verilen ultraviyole ışık halkalarıyla birlikte de görülebilir.
BİLİM DÜNYASI GÖZÜNÜ BU İMAJLARA ÇEVİRDİ
NASA ve bilim insanları, bu tıp Süreksiz Parlak Olayların (TLE) atmosferdeki elektriksel süreçleri anlamada ve irtibat sistemleri üzerindeki tesirlerini araştırmada kritik bir rol oynadığını belirtiyor.
2018’den bu yana ISS’e monte edilen Atmosphere–Space Interactions Monitor (ASIM) sistemi sayesinde bu çok kısa müddetli ışık olayları kaydedilebiliyor. ASIM, adeta bir kalp atışı kadar kısa süren parlamaları bile yakalayarak bilim beşerlerine atmosferin gizemli sırlarını çözmede kıymetli bilgiler sunuyor.