Bakanlıktan yapılan açıklamaya nazaran, ‘Sağlık Beyanı Kontrolü Hakkında Yönetmelik’e nazaran, bir eserin yahut eser bileşiminde bulunan öğelerin insan sıhhatiyle bağlantısını belirten, ileri süren yahut ima eden beyana ‘sağlık beyanı’ deniliyor. Beşeri tıbbi eserler, tıbbi aygıtlar ve özel tıbbi gayeli besinler dışındaki tüm eserler, sıhhat beyanı kontrolleri kapsamına giriyor. Tüketilmediği durumlarda sıhhatin olumsuz etkilenebileceğini öne süren, kilo kaybı yahut artışının ölçüsüne, oranına atıf yapan, sıhhat beyanı kullanılan eserlerle ilgili tanıklığına başvurulan kişinin deneyimiyle yahut ulusal ve milletlerarası kurum ve kuruluşlarla ilişkilendirilen teşekkür, övgü, tavsiye, onay sözüne yer verilen ya da imada bulunulan beyanlara müsaade verilmiyor. Kontroller sonucunda uygunsuz olduğu tespit edilenler ortasında; köpük sabunlar, dudak parlatıcıları, tüy dökücü kremler ve beden spreyleri üzere kozmetik eserler yer aldı. Piyasadaki eserlerin inançlı olup olmadığına yönelik yapılan kontroller ve bu kontroller sonucunda alınan tedbirler, yalnızca tüketicileri değil birebir vakitte üreticileri de direkt etkiliyor. Mevzuat gerekliliklerini karşılamadan üretilen eserlerin piyasada bulunması engelleniyor.
TÜKETİCİLER, ESERLERİ DENETİM EDEBİLİYOR
Tüketiciler, Sıhhat Bakanlığı’nın Eser Takip Sistemi’nden (ÜTS) satın aldığı eserin kayıtlı olup olmadığını görebiliyor. Bu sistemde, eserin marka bilgisi, eserin kullanma kılavuzu, ambalaj ve kutu görseli, Türkçe etiket bilgisi, ithalat ve imalat bilgisi, menşei ülke üzere tüm bilgiler yer alıyor. Eserin üzerindeki barkod ile sisteme girildiğinde bu bilgiler çıkmıyorsa bu, eserin kayıt dışı bir kozmetik eser olduğu manasına geliyor. Sistemin fiyatsız taşınabilir uygulaması da bulunuyor.
‘DOĞALDIR DİYE GÜVENMEMEK LAZIM’
Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Lideri Prof. Dr. Ahmet Ayar, doğal ve organik içerikli eserlerin büsbütün pak olmayacağını ve halkta aldatıcı algı oluşabileceğine dikkat çekerek, “Birey bazlı sıkıntılar olabilir; bunlar alerjik olabilir, toksik olabilir. Münasebetiyle yanlış varsayımla, yanlış reklamla ‘doğaldır’ diye, ‘güvenlidir’ diye inanmamak lazım. Bu eserler; kanser riskini artırma, kısırlığa sebep olma, cildin erken yaşlanması, saç yapısının bozulmasını da kapsayan, yavaş yavaş gelişen fakat farkına varıldığı vakit bir tedaviyle de geri dönüştürülemeyecek önemli riskleri kapsamaktadır. Sağlık Bakanlığı kriterlerine uygun olarak üretilen ve etiketlenen eserler dünyada öncü bir takip sistemiyle, dijital takip sistemiyle ülkemizde takip edilmektedir. Böylelikle düzmece ve kaçak eserler önlenirken, tıpkı vakitte tüketicilerin taşınabilir uygulamayla eserin onayının gerçek olup olmadığını test edebilecekleri; üretim yeri, içeriği ve kullanım talimatıyla alakalı bilgileri edinebileceği bir uygulamamız ülkemizde mevcut” dedi.
‘DENETLENEN 419 KOZMETİK ESERDE UYGUNSUZLUK TESPİT EDİLDİ’
Prof. Dr. Ayar, 2025 yılının birinci 7 ayında yapılan kontrollere ait de, “Şikayet yahut riskli görüldüğü için ancak bir kısmı da rutin, rastgele piyasadan eser toplayarak yaptığımız değerlendirmelerde 642 eser ele alındı. Bunların tahlili sonucunda 412 tane eserde uygunsuzluk, 14 tane eserde risk kümesi tespit edildi. Maddede mevcut cezai süreçler uygulanmıştır. El dezenfektanı, antibakteriyel sıvı sabunlar ve sinek kovucular üzere bedene değen Tip-1 ve Tip-19 biyosidal eserler de Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nun vazife ve yetkililik alanındadır. Yeniden bunlarla alakalı olarak 2025 yılının birinci 7 ayında kontroller gerçekleştirilmiş ve bunlardan 68 eser tahlile gönderilmiştir. Sıkıntısız eser sayısı 57 çıkarken, 3 tane eser uygunsuz ve 8 adedinde ise risk taşıyan eser kümesinde olduğu tespit edilmiştir. Uygunsuz ve risk taşıyan eserlere yönelik toplamda yaklaşık 2,5 milyon TL idari para cezası uygulanmıştır” diye konuştu.
‘KOZMETİK ESER SATIŞINA YAKLAŞIK 4 MİLYON 394 BİN LİRA CEZA UYGULANDI’
Uygunsuzluk gerekçesiyle süreç yapılan eser listesinde; antimikrobiyal el ve cilt spreyleri, antibakteriyel saç yıkama boneleri, antibakteriyel katı sabunlar üzere eserlerin de bulunduğunu söyleyen Prof. Dr. Ayar, “Kozmetik eserlerine yönelik kontroller sonucunda ise, teknik düzenlemeye terslik ve güvensizlik gerekçesiyle 2025 yılının birinci 7 ayında, kozmetik eser satışı yapan bireylere 4 milyon 394 bin 148 TL idari para cezası uygulanmıştır” dedi.
Sahte ve kaçak kozmetik eserlerin tüketicilerde çeşitli sıhhat problemlerine sebep olabildiğini ve tüketicilerin kelam konusu eserleri, inançlı satış noktalarından almasının kıymet taşıdığına dikkat çeken Prof. Dr. Ayar, “Bu kapsamda gümrük kapılarında, öteki yerlerde tespit edilen uydurma ve kaçaklarla alakalı mahkeme yoluyla yapılan müdahalelerde emniyet ve kolluk kuvvetleri tarafından ulaşılan 61 bin 500 geçersiz yahut kaçak kozmetik eser ele geçirilmiştir” tabirlerini kullandı.
’17 KİŞİ VE KURUM HAKKINDA TÜREL İŞLEM BAŞLATILDI’
Sağlık Bakanlığı onaylı ürünleri raflarda aramak gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Ayar, “2025 yılının birinci 7 ayında 2201 internet sitesi bu kapsamdaki ihlalleri yüzünden erişime kapatılmıştır. Bunların 684 tanesi de Ticaret Bakanlığı’na bildirilmiştir. Mevzuata alışılmamış tanıtım ve satış yapanlara yaklaşık 110 milyon TL idari para cezası kesilmiş ve 17 tanesi Cumhuriyet Başsavcılıklarına evrakları sevk edilerek, haklarında hukuksal süreç başlatılmıştır” diye konuştu.