Yaşlılar, çocuklar, gebeler ve kronik hastalığı olan bireyler sıcaklık değişimlerinden daha fazla etkilendiğini lisana getiren Medical Park Bahçelievler Hastanesi’nden Diyetisyen Mısra Beste Köleoğlu, yaz aylarında sıcak havalarda beslenme tekliflerinde bulundu.
Yüksek sıcaklığın terleme yoluyla sıvı ve elektrolit (özellikle sodyum, potasyum, magnezyum) kaybını artırdığına ve sindirim sistemini hassaslaştırdığına işaret eden Diyetisyen Köleoğlu, bu nedenle yaz aylarında hafif, su içeriği yüksek ve kolay sindirilebilir besinlerin tercih edilmesi gerektiğini tabir etti.
AŞIRI SICAKLARDA TÜKETİLEBİLECEK İÇECEKLER
Aşırı sıcaklarda sıvı kaybıyla birlikte minerallerin de azaldığına dikkat çeken Diyetisyen Köleoğlu, bu kayıpları sırf su ile telafi etmek kâfi olmayabileceğinin altını çizerek destekleyici kimi içecekleri şöyle sıraladı:
“Maden suyu: Sodyum ve magnezyum içerir.
Az tuzlu ayran: Hem sıvı hem sodyum ve kalsiyum sağlar.
Taze meyve suları: Bilhassa potasyum açısından yararlıdır.
Kafeinsiz bitki çayları: Serinletici alternatif sunar.
Bu içecekler, terlemeyle oluşan mineral kayıplarını dengelemeye yardımcı olur.”
‘GAZLI İÇECEKLERDEN UZAK DURUN’
Susuzluğu gidermek emeliyle kola üzere gazlı içecekleri sık tüketmenin riskli olduğuna değinen Diyetisyen Köleoğlu, “Gazlı içeceklerdeki kafein idrar söktürücü tesir yapar, bu da su kaybını artırır. Şeker oranı yüksek içecekler kan şekerinde dalgalanmalara yol açabilir. Bilhassa diyabet, hipertansiyon ve böbrek hastalığı olanlar için bu içecekler risklidir” diye konuştu.
Sıcak havalarda sindirimi zorlayan birtakım yiyecekler olduğunu belirten Dyt. Köleoğlu, “Kızartmalar, ağır yağlı yemekler, kremalı soslar ve baharatlı yiyecekler sindirimi zorlaştırır. Sıcakla birlikte bu cins besinler mide bulantısı, şişkinlik ve reflü üzere sıkıntılara yol açabilir. Hassas sindirim sistemine sahip bireylerde bu tesirler daha belirgindir” dedi.
‘SEBZE VE MEYVE TÜKETİMİ İSTİKRARLI OLMALI’
Yaz aylarında zerzevat ve meyve tüketiminin de istikrarlı olması gerektiğini vurgulayan Diyetisyen Köleoğlu, şunları söyledi:
“Yüksek su içeriğine sahip zerzevat ve meyveler hem sıvı istikrarına hem de vitamin-mineral gereksinimine katkı sağlar. Karpuz, salatalık, domates, kabak, semizotu, şeftali ve kavun üzere mevsim eserleri öne çıkar. Lakin diyabet hastaları meyve tüketiminde porsiyon denetimine dikkat etmelidir.”
Sıcak havalarda güç gereksiniminin düşebileceğini aktaran Diyetisyen Köleoğlu, bu yüzden porsiyonları gözden geçirilerek bilhassa diyabet ve insülin direnci olan bireylerde beyaz unlu eserler yerine tam tahıllı, lif oranı yüksek karbonhidrat kaynaklarının tercih edilmesi gerektiğini söz etti.
‘GIDA ZEHİRLENMESİNİN EN DEĞERLİ NEDENİ UYGUN SAKLANMAYAN ETLER’
Yaz aylarında en sık rastlanan besin zehirlenmelerinin esas nedeninin, uygun saklanmayan yahut gereğince pişirilmeyen et ve tavuk eserleri olduğunu vurgulayan Dyt. Köleoğlu, “Özellikle tavuk eti, sıcak ortamda birkaç saat içinde tehlikeli ölçüde bakteri üretebilir. Bu bakteriler (özellikle Salmonella ve Campylobacter) önemli karın ağrısı, ishal, kusma ve ateşe neden olabilir; çocuklarda, yaşlılarda ve bağışıklığı zayıf bireylerde hastane yatışı gerektirecek kadar ağır seyredebilir. Bu riski önlemek için et ve tavuk alışverişten sonra çabucak buzdolabına kaldırılmalıdır. Tavuk ve kırmızı et düzgünce pişirilmeli, içi pembe kalmamalıdır. Pişmiş eserler 1 saatten fazla dışarıda bekletilmemelidir. Çiğ etle temas eden yüzeyler kesinlikle dezenfekte edilmelidir” tabirlerini kullandı.
BESİN ZEHİRLENMESİNDEN KORUYACAK 4 ÖNERİ
Sıcak havalarda bakteri üremesinin hızlandığının altını çizen Dyt. Köleoğlu, besin zehirlenme riskini azaltmak için nelere dikkat edilmesi gerektiğini şöyle sıraladı:
“Et, süt ve yumurta buzdolabında saklanmalı.
Pişmiş yemekler 1–2 saat içinde tüketilmeli yahut soğutulmalıdır.
Çiğ ve pişmiş besinler başka koruma edilmelidir.
Açıkta satılan yahut soğuk zinciri bozulmuş yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
Çocuklar, yaşlılar ve bağışıklığı zayıf bireyler için bu tedbirler daha kritik hale gelir.”
‘SEBZE VE MEYVELER GEREĞİNCE YIKANMALI’
Yaz aylarında yapılan birtakım yaygın beslenme yanlışları olduğunu söyleyen Dyt. Köleoğlu, “Susuzluğu şekerli ve gazlı içeceklerle gidermeye çalışmak, yemekleri dışarıda uzun müddet bekletmek, kızartma ve fast- food tercih etmek, zerzevat ve meyveyi gereğince yıkamamak yahut az tüketmek, iştahsızlık nedeniyle öğün atlamak yahut yetersiz beslenmek
gibi alışkanlıklar sindirim bozuklukları ve besin kaynaklı sıhhat risklerini artırabilir” dedi.
SICAK HAVADA SAĞLIKLI BESLENMENİN 7 PRATİK YOLU
Dyt. Köleoğlu, sıcak havalarda sağlıklı beslenmek isteyenler için şu tüyoları paylaştı:
“Gün boyunca sistemli su tüketin, susamayı beklemeyin.
Her öğünde zerzevat ve meyve bulundurun. Diyabet hastaları porsiyon denetimi yapmalıdır.
Kızartma yerine haşlama, buharda pişirme yahut ızgara tercih edin.
Gazlı, şekerli içecekler yerine maden suyu yahut az tuzlu ayran tüketin.
Et, tavuk, süt üzere eserleri buzdolabında saklayın.
Öğün atlamadan, istikrarlı ve hafif beslenmeye ihtimam gösterin.
Sıcakta iştah azalınca öğün atlamak ya da yalnızca karpuz-peynir üzere tek istikametli tabaklarla beslenmek yetersiz kalabilir. Bu tıp öğünler, tam tahıllı ekmek, salata yahut bir avuç ceviz üzere besinlerle dengelenmelidir.”
SICAK HAVALARDA SUSUZLUĞU GİDERECEK İÇECEK TARİFİ
Dyt. Köleoğlu, sıcak havalarda hem sıvı hem mineral takviyesi sağlamak isteyenler için konutta kolay kolay hazırlanabilecek pratik bir karışım tanımını şöyle anlattı:
“Yarım su bardağı yoğurt 1 su bardağı soğuk su yarım çay bardağı sade maden suyu bir tutam tuz. Uygunca karıştırarak gün içinde tüketebilirsiniz.”