1855 yılında Manisa’da dünyaya gelen Musa Eskenazi, zorluklarla dolu bir çocukluk geçirdi. Fakirlik içinde büyüyen Musa, difteri (kuşpalazı) hastalığına yakalandığında ailesi büyük bir telaşa kapıldı. Lakin bu noktada mukadderat ağlarını ördü. Müslüman bir doktor olan Şinasi Bey’in Vakıf Hastanesi’nde uyguladığı tedaviyle hayatta kaldı. Bu minnettarlık o kadar büyüktü ki ailesi, oğullarının ismini “Şinasi” olarak değiştirdi.
Bir Hayalin Peşinde: Amerika Rüyası
Küçük yaşta mezarlık bekçiliği ve tütün fabrikasında personellik yapan Şinasi, okuma yazma bilmemesi nedeniyle işlerini sürdüremedi. Amerika’ya gitme hayali ise her geçen gün büyüyordu. 15 yaşındayken kardeşi Salamon ile birlikte gizlice İzmir’den bir gemiye bindiler. Lakin gemi Amerika’ya değil, Mısır’a gidiyordu.
Mısır’da uzun yıllar boyunca çalıştılar. Şinasi burada bir Yunanlı tüccarın yanında tütün kesiminde kendini geliştirdi. Kardeşiyle birlikte icat ettikleri sigara sarma makinesi sayesinde özel bir sigara üretimi gerçekleştirdiler. Bu icat, onları muvaffakiyete bir adım daha yaklaştırdı.
Amerika’da Büyük Başarı
Efsane İşler isimli YouTube kanalında yer verilen derlemeye nazaran, 30 yaşına geldiğinde, işvereninin verdiği 25 bin dolarlık borçla Amerika’ya gitti. 1893’te sigara sarma makinesini Chicago’daki Kolomb Dünya Fuarı’nda tanıttı ve büyük yankı uyandırdı. İcadının patentini aldı, ismini “Moris Şinasi” olarak değiştirdi.
Broadway’de kardeşiyle birlikte “Shinasi Brothers Company” isminde bir fabrika kurdu. Manisa’dan personel getirdi, Türk tütünüyle ürettikleri sigaralar Amerika’da büyük talep gördü. Fabrika büyüdü, 600’den fazla emekçi çalıştıran dev bir tesise dönüştü.
Zirveden Vefaya: Manisa’ya Bir Miras
1916’da şirketi 3,5 milyon dolara American Tobacco Company’ye sattılar. Moris Şinasi, bu servetle yatırım yaptı fakat kalbi daima Manisa’da kaldı. Manisa’ya duyduğu sevgiyle 1 milyon dolarlık bir fon ayırdı. Bu para, doğduğu topraklarda bir çocuk hastanesi yapılması için kullanılacaktı.
Vasiyetini yerine getirmek isteyen eşi Laurette, Türkiye’ye gelerek periyodun Sıhhat Bakanı Dr. Refik Saydam ile görüştü. Manisa’ya giderek hastanenin temelini attı. 15 Ağustos 1933’te açılan 40 yataklı çocuk hastanesi, uzun yıllar boyunca binlerce çocuğun sıhhatine kavuşmasına vesile oldu.
Bir Hayatın Manası: Vefa ve Umut
Moris Şinasi’nin külleri, vasiyeti üzerine doğduğu Manisa’daki hastanenin duvarına serpiştirildi. O duvarın üstünde tek bir cümle yazılıydı:
“Moris Şinasi’nin doğduğu kente armağanıdır.”
Bugün bile Manisa’daki çocuk hastanesi onun ismini taşıyor ve onun üzere binlerce çocuğun hayallerine kavuşmasına aracı oluyor. Moris Şinasi, bir hekimin dokunuşuyla hayata tutundu; akabinde binlerce hayata umut olmak için yaşadı.