İlkbaharın gelişiyle doğaseverler ve fotoğraf tutkunlarının rotasını çevirdiği ilçedeki 1800 rakımlı Bacavan Yaylası’nda Latince ismi Neurergus strauchii olan benekli semenderlerin popülasyonuna rastlandı.
Yaylada yürüyüş yapan doğaseverler rastladıkları, kuşağı muhafaza altında olan bu endemik tipi yakından gözlemleme ve doğal ömür alanında fotoğraflama fırsatı buldu.
“Herkese bunları görmek nasip olmuyor”
Batman’dan yürüyüş için yaylaya gelen öğretmen Cuma İşcan, zaman vakit bu tıp tabiat seyahatlerine çıktıklarını belirterek, bu gezintiler sırasında çok hoş görünümlerle karşılaştıklarını söyledi.
Bacavan Yaylası’nda tabiatın barındırdığı binbir renkli çiçeklerin yanı sıra benekli semenderleri de görme fırsatı bulduklarını tabir eden İşcan, “Benekli semenderi birinci sefer gördüm. Burada semenderlere tanıklık etmek harika. Çok hoş desenleri, eksiksiz renk ahenkleri var. Bunlar kaçırılmayacak anlar. Herkesi bu hoşluklara tanıklık etmeye bekliyoruz” dedi.
Öğretmen Nazir Elçiçek de daha evvel haberlerde gördüğü semenderleri fotoğraflamanın heyecanını yaşadığını belirtti.
“Bu semenderler muhafaza altında olan endemik bir cins. Hasebiyle burayı ziyaret eden beşerler dikkatli bir halde bunlara yaklaşım sergilemeli. Bunların kuşağının devam edebilmesi için korunmaları gerekiyor” diyen Elçiçek, tabiata çöp ve öteki yabancı cisimlerin bırakılmamasını istedi.
Mardin’den gelen öğretmen Alişan Erdoğan ise semenderlerin hoşluğuna dikkati çekerek, endemik tiplerin kuşağının devam etmesi gerektiğini belirtti.
“Benekli semenderleri suda görünce çok heyecanlandım”
Öğretmen Şirine Gavaş da yürüyüş sırasında suda rastladıkları semenderleri birinci kez gördüğünü anlattı.
Gavaş, “Benekli semenderleri suda görünce çok heyecanlandım. Umarım jenerasyonunu koruyabiliriz ve gelecek jenerasyonlara aktarabiliriz. Bunun için bilhassa doğayı gezerken ziyan vermemek çok değerli. Maalesef bazen gittiğimiz yerlerde insanların çöplerini bıraktığını görüyoruz. Bu çok yanlış bir şey. Doğayı muhafazamız lazım” diye konuştu.
“Yeryüzünde yalnızca bu bölgelerde bulunuyor”
Bir ziyaret için geldiği Diyarbakır’da benekli semenderlerle ilgili bilgi veren Adıyaman Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Zülfü Yıldız, kurbağa ve sürüngen sistematiği ve ekolojisi (Herpetoloji) alanında çalışmalar yaptığını belirterek, benekli semenderin de Türkiye’nin endemik cinsleri ortasında yer aldığını söyledi.
Benekli semenderin Siirt, Diyarbakır, Adıyaman, Elazığ, Malatya, Tunceli, Muş, Bingöl ve Van üzere Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin kimi vilayetlerinde dağılış gösterdiğini söz eden Yıldız, “Yeryüzünde yalnızca bu bölgelerde bulunuyor. Olağanda karasal bir çeşittir ve yalnızca üreme periyodunda pak sulara gelir. Pak sulara yumurtalarını bırakır ve bu yumurtalardan larvalar gelişir. Larvalar metamorfozunu tamamladıktan sonra karasal habitata geçerler” dedi.
Ergin bireylerin yalnızca nisan ve mayıs aylarında, larvalarının ise mayıs ve haziran aylarında su içerisinde görüldüğünü anlatan Yıldız, bu süreçten sonra suda görülmediklerini belirtti.
Benekli semenderin bilhassa geceleri faal olduğunu, üreme devrinde ise gündüz gölge yerlerde görüldüğünü lisana getiren Yıldız, şunları kaydetti:
“Bu bir kurbağa tipidir. Bunlar çoklukla küçük böcekler, su canlıları, solucan üzere yumuşak ve yutabilecekleri canlılarla beslenirler. Ülkemizde Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin bilhassa yüksek rakımlı bölümlerinde ve kar sularının dere, pınar oluşturduğu bölgelerde dağılış gösteriyorlar. Zira semenderler yumurtalarını suya bırakmak zorundalar ve bu su ekseriyetle pak su, pınar suyu yahut eriyen kar suları olmak zorunda. Bundan ötürü yüksek rakımlarda dağılış gösteriyorlar ve bunların yaşayabilmesi, metamorfozları tamamlayabilmesi için bulundukları alanda kesinlikle bir su kaynağının olması gereklidir.”
“Bu semender çeşidi de biyoçeşitliliğimizin kıymetli bir unsuru”
Benekli semenderin Memleketler arası Doğayı Müdafaa Birliği’nin (IUCN) “Least Concern (LC)” kategorisinde “asgari endişe” duyulan cinsler ortasında yer aldığını belirten Yıldız, yapılan bilimsel çalışmalar sonucu Türkiye’de popülasyonunun bilinenden daha büyük olduğunu ve jenerasyonunun artık tehlike altında olmadığını vurguladı.
Yıldız, tabiattaki her cinsin besin zincirinin bir modülü olarak bir vazifesinin bulunduğuna işaret ederek, şu bilgileri paylaştı:
“Doğadan bir tipi aldığınız, ona müdahale ettiğiniz, yok ettiğiniz vakit bundan birçok şey etkilenecektir. Bu semender çeşidi de bilhassa biyoçeşitliliğimizin değerli bir ögesi. Zira endemik. Endemik dediğimiz, yalnızca belli bir bölgede yaşayan cinslerdir ve ülkemize endemik olan bir çeşidin korunması biyoçeşitliliğimizin bir zenginliğidir. Beşerler bu ve gibisi tipleri gördüğünde onlara müdahale etmeden yalnızca fotoğraflarını çekerek yahut izleyerek gözlemleyebilirler. Onun dışında yakalamaya çalışmamaları, dokunmamaları, bulundukları habitatı tahrip etmemeleri, kirletmemeleri gerekir ki kuşakları daima devam edebilsin.”