Tiroid, tek başına ürettiği iki hormonla organların çalışma suratlarını düzenleyen bir bezdir.
Metabolizmayı, büyüme-gelişmeyi, kalp, kas ve sindirimi denetim etme üzere hayati süreçlerde rol alır. Bu yüzden ‘vücudun orkestra şefi’ olarak isimlendirilir.
Ancak istikrarı bozulup, gereğinden az ya da fazla hormon üretmeye başladığında kıymetli sıhhat meseleleri ortaya çıkar…
Tiroid hastalıklarının ülkemizde çok yaygın görüldüğünü ve bilhassa bayanların dikkatli olması gerektiğini vurgulayan İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, bu bahiste değerli bilgiler paylaştı. İşte açıklamaları:
Hassas bir denge
Tiroidbezi, boynun ön tarafında bulunan ve yükü 15-20 gram olan küçük kelebek halinde bir bezdir.
T4 ve T3 ismi verilen iki hormonun üretiminden sorumludur. Tiroid hormonlarının salgılanmasını ise beynin hipotalamus bölgesindeki hipofiz bezi sağlar.
Bu hormonların salgılanması ise hassas istikrarlar üzerinde heyetidir.
Vücuttaki görevleri
Tiroidhormonları organizmadaki çabucak bütün sistemleri tesirler. Bu hormonların büyüme ve gelişme üzerinde değerli tesirleri vardır.
Eksikliğinde beden ve kemik gelişimi geri kalır. Anne karnında yahut doğumdan sonra tiroid hormonu eksikliği beyin ve zekâ gelişimini maniler. Cüceliğe neden olabilir.
Kalbin olağan olarak çalışması ve kan akımını sağlayabilmesi için tiroid hormonlarına gereksinimi vardır.
Bu hormonlar, karbonhidrat ve yağ metabolizmasını da düzenleyerek kilo denetimi sağlar. Kan glikoz, kolesterol ve trigliserit seviyelerinin olağan aralıklarda olmasını takviyeler.
Tiroidin düzgün çalışmadığı durumlarda bayanlarda adet düzensizliği ve doğurganlık meseleleri görülebilir.
Kilo veremiyorsanız dikkat
Tiroid hastalıkları birçok belirtiyle kendini gösterir fakat pek anlaşılmaz. İşte onlar:
HİPOTİROİDİ: Tiroid bezinin az çalışıp düşük hormon üretmesine “hipotiroidi” denir.
Bu durum kilo alma, yorgunluk, halsizlik, bitkinlik, uyku eğilimi, şişme, kabızlık, cilt kuruluğu, saç dökülmesi, unutkanlık, depresyon üzere problemlere yol açabilir. Hipotiroidide kalp atış suratı yavaşlar, kalp kası zayıflar ve kalp yetmezliği riski artabilir.
Teşhis kan analizleri sırasında tesadüfen konur. Hasebiyle bir türlü sebebi bulunamayan yorgunluklarda, kilo alımlarında (diyete karşın kilo verilemediğinde) hipotiroididen kuşku edilmelidir.
HİPERTİROİDİ: Tiroid bezinin çok hormon salgılaması ve kanda tiroid hormonlarının artmasıdır. Bu durumda kalp süratli atar ve bu yüzden hipertiroidi hastalarda “çarpıntı” şikayeti birinci sıralarda yer alır.
Sebebi belirlenemeyen çarpıntıların, ritim bozukluklarının ve kalp pompa yetersizliklerinin gerisinde hipertiroidi olup olmadığı araştırılmalıdır.
Çünkü tedavi edilmediğinde kalp yetmezliğine bile yol açabilir.
Diğer belirtileri ise şöyle:
Kilo kaybı (sağlıklı beslenme ve iştaha karşın kilo alamamak), terleme, sıcağa tahammülsüzlük, ellerde titreme, sonluluk ve uyku bozukluklarıdır.
Nasıl teşhis edilir?
Basit bir kan testiyle hipofiz bezinden salgılanan tiroid uyarıcı hormon ölçüsü TSH, tiroid bezinden salgılanan T3 ve T4 düzeylerinin tespitiyle tiroid hastalıkları çarçabuk teşhis edilebilir. Hatta erken tedaviyle düzelebilir.
İşte risk faktörleri
– Hipotalamus ve hipofiz bezini etkileyen hastalıklar
– Hormonal bozukluklar
– Stres
– İyot eksikliği
– Hormonların rolü olan enzimlerin doğuştan eksikliği ve etkisiz hale getirilmesi.
– İleri yaş (Bu devirde tiroid işlevleri doğal olarak zayıflayabilir.)
Haşimoto tiroidi
20-50 yaş ortasındaki bayanlarda sık rastlanan bir hastalıktır. Erkeklerde seyrek görülür. Tedavide tiroid hormonlarının verilmesi, iyotlu tuz kullanılmaması ve cerrahi operasyondan kaçınmak kıymetlidir.
Guatr hastalığı
Tiroid bezinin büyümesidir. Bu büyümeye nodül de eşlik edebilir. Nedenleri iyot eksikliği, hipotiroidi, hipertiroidi, tiroid nodülleri ve tiroid bezi iltihabıdır.
Graves hastalığı
Hipertiroide neden olan kronik bir otoimmün hastalıktır ve hipertiroidinin en yaygın nedeni olarak kabul edilir.
Tiroid nodülleri
TiroiD bezindeki olağandışı yumrulardır. Nodüller çok bir halde etkinse hipertiroidiye yol açabilir.
Tiroid kanseri
Tiroid bezindeki hücrelerin kansere dönüşmesidir. Erken teşhis edildiği takdirde tedavide muvaffakiyet oranı en yüksektir.