Birçok uygarlığa ilişkin kültür katmanlarının üst üste oluşturduğu Tozkoparan Höyüğü’nün yüzeyi ve etrafında yapılan incelemelerde, bugüne yakın devirden başlanıp, Neolitik periyoda uzanan bulgular elde edildi. Çalışmaların akabinde höyük, 2017 yılında birinci derece arkeolojik sit alanı ilan edildi. Tunceli Müzesi uzman işçisi tarafından gerçekleştirilen incelemeler sonucu yerleşim alanı içinde yer alan höyüğün doğal faktörler ve insan tesirine bağlı olarak ağır tahribata maruz kaldığı saptanıp, rapor hazırlandı. Raporla Tozkoparan Höyüğü’nün kurtarma hafriyatı ile ivedilikle bilimsel arkeolojik hafriyatı yapılıp belgelenmesi gerektiği, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne bildirildi. Bakanlığın onayıyla Tunceli’de birinci kere 2021 yılında bilimsel metotlarla arkeolojik hafriyat başlatıldı. Yapılan 2’nci etap arkeolojik hafriyat çalışmalarında, bir yerleşim alanında, tarihi 6 bin 300 yıl öncesine dayandığı tespit edilen çocuk iskeletine rastlandı. İskeletin, milattan evvel 5 ila 7 bin yılı kapsayan Neolitik periyodun datalarını taşıdığı belirtildi.
YENİ DÖNEM
Tozkoparan Höyüğü’nde bugün prestijiyle 3’üncü etap hafriyat çalışması başladı. Davul ve zurnalarla başlayan hafriyat çalışmasına Vali Şefik Aygöl, Pertek Kaymakamı Yusuf Ziya Yaktı, Vilayet Kültür ve Turizm Müdürü İsmet Ulaşoğlu, Tunceli Müze Müdürü Kenan Öncel, Düzce Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yasemin Yılmaz, arkeolog Özgür Şahin, müze çalışanları, Pertek Belediye Başkanı Recai Vural ve köylüler katıldı. Vali Aygöl, yetkililerden bilgi alıp alanda temsili olarak çekiçle çalışmaya katıldı. Vali Aygöl, Tozkoparan Höyüğü’nün Tunceli açısından kıymetli bir yer olduğunu tabir ederek, “Burada bulunan bir çocuk iskeleti kalıntısında laboratuvar incelemesi yapıldıktan sonra milattan evvel 6 bin 350’ye kadar gidilebilen bir tarihin bilgilerine ulaşıldı. Biz de hem lokal hem de bakanlık dayanağını artırarak bu kazıyı daima hale getirmek istiyoruz. Burada nitekim değerli bir tarihin ortaya çıkacağına inanıyoruz zira Anadolu’nun tarihinin Güneydoğu ve Ege bölgelerinde nereye kadar gittiğine dair örnekleri var. Tozkoparan Höyüğü’nün de bu bölgenin tarihini çok eskiye dayandığını ortaya koyacak bir fırsat vereceğini düşünüyorum” dedi.
‘ÇALIŞMALAR BÖLGE VE ÜLKE İKTİSADINA IŞIK TUTACAKTIR’
Arkeolojik hafriyat çalışmasının bölge ve ülke tarihine ışık tutacağını belirtten Tunceli Müze Müdürü Kenan Öncel, “2017 yılında Tozkoparan köy yerleşim yerinin içerisinde kalan bu höyüğümüzü tespit edip 1’inci derece arkeolojik sit alanı olarak tescil ettik. 2021 yılında ise Bakanlığımızın ve Müze Genel Müdürlüğü’nün dayanaklarıyla ve müsaadeleriyle alanda kurtarma kazılarına başladık. İki dönem yaptık 2021 ve 2022 yılları içerisinde. Höyüğümüzde büyük tahribat vardı ve tahribatın en fazla olduğu, en alt kısmında hafriyat çalışmalarına başladık. Üst höyüğün en üst kısmında ise de bir açma ve bir sondaj yapmıştık. En üst kısmında milattan evvel birinci bin tarih veren bir yerleşim yerini tespit etmiştik. Şu an olduğumuz 3’üncü dönemini yaptığımız hafriyatın katmanlarında milattan evvel 4 bin 350’ye tarihlenen, yani günümüzden yaklaşık 6 bin 350 yıl öncesine ilişkin kalıntılar elde ettik. Bir çocuk mezarı tespit etmiştik. Bu mezarda yaptığımız DNA testlerinde bu çocuğun 4 bin 350 yıl evvel yaşadığını belgelemiştik ve olduğumuz bölgede çıkan hafriyatlarda anıtsal bir yapıyla karşılaştık. Üst üste birçok tabakayı tıpkı anda gördük ve şu an olduğumuz katman kalkolitik çağa ilişkin anıtsal bir yapının üzerine çalışmalarımız devam ediyor. Çalışmalarımız bölgenin ve ülkenin tarihine ışık tutacaktır” diye konuştu.