Dr. Öğr. Üyesi Tarık Mecit, bilhassa gençlerde daha yaygın görülmeye başlanan dijital yorgunluğun, çağdaş çağın giderek artan bir sıhhat sorunu haline geldiğini aktardı.
Mecit, dijital yorgunluğun yalnızca gözleri etkilemediğini, dikkat sistemleri, hormon istikrarı, uykuyu düzenleyen düzenekler ve bağışıklık sistemi üzerinde de yıkıcı olumsuz tesirler yarattığını aktardı.
Telefonlar, bilgisayarlar ve çoklu dijital aygıtların, beynin karar alma ve dikkat üzere üst seviye fonksiyonlarından sorumlu prefrontal korteks bölgesini daima uyardığını kaydeden Mecit, “Bu yoğunluk, vakitle bilişsel kaynakların tükenmesine yol açıyor. Karar almayı etkileyecek seviyede bir mental yorgunluk, dikkat dağınıklığı ve zihinsel bulanıklık üzere belirtiler ortaya çıkabiliyor” sözlerini kullandı.
Mecit, beynin hala gelişme sürecinde olduğu ergenlik devrinde uzun müddetli ekran maruziyetinin çok daha önemli ve kalıcı sorunlara neden olabileceğine işaret ederek, “Bu yaş kümesinde ekran müddetinin fazlalığı, nöroplastisiteyi olumsuz etkileyerek beyaz husus bütünlüğünde bozulmalara ve dikkat eksikliği belirtilerine neden olabiliyor. Toplumsal medya ve oyunlar, ödül-ceza sisteminde istikrar korunmazsa öğrenmeyi yüzeyselleştirerek kalıcı belleğin körelmesine yol açıyor” değerlendirmesini yaptı.
Uzun periyodik ekran kullanımının göz kuruluğu, bulanık görme ve çeşitli kas spazmlarına yol açabileceğini belirten Mecit, bunun tıpkı vakitte vestibüler sistemle olan uyumsuzluğun baş ağrısı ve mide bulantısı üzere belirtilerle kendini gösterebileceğini kaydetti.
Mecit, geceleri ekrana bakmanın, gece saatlerinde salgılanan ve yaşlanmadan ruhsal istikrara kadar birçok faktör üzerinde tesiri olan melatonin üretiminin istikrarını bozup bir müddet sonra da baskılayacağını vurgulayarak, bunun yalnızca uykuyu geciktirmeyeceğini, birebir vakitte hafıza, his düzenleme ve bağışıklık sisteminde de meselelere yol açabileceğini aktardı.
Dijital yoğunluk nedeniyle bedenin gerilim seviyesini denetim altına alan “Hipotalamus-Hipofiz-Adrenal Üçgeni” olarak isimlendirilen HPA aksının daima uyarıldığına dikkati çeken Mecit, “Kortizol seviyesinin düşmemesi hem uyku sorunlarına hem de bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olur. Kronik gerilim altında hipokampusta hasar oluşabilir, bu da dert bozuklukları ve motivasyon düşüklüğüyle sonuçlanır” tabirlerini kullandı.
“Konsantrasyon ve dikkat zayıflığına neden olabiliyor”
Mecit, dijital aygıtların ağır kullanımının, bireylerde çeşitli fizikî ve zihinsel problemlere yol açabileceğine işaret ederek, uzun mühlet ekran başında kalmanın, konsantrasyon ve dikkat zayıflığına neden olurken, gözlerde batma, kuruluk ve bulanıklık üzere şikayetleri de beraberinde getirebileceğini vurguladı.
Dijital aygıtların ağır kullanımının, uyku tertibini olumsuz etkileyerek uykuya geçmede zorluk ve gece uyanmaları üzere sorunlar yaratabileceğini aktararak, “Ayrıca sonluluk, unutkanlık ve motivasyon kaybı üzere ruhsal tesirler görülebilirken, boyun, sırt ve omuz ağrıları üzere kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları da sıkça yaşanır. Tüm bu belirtiler vakitle kişinin toplumsal etrafından uzaklaşmasına ve içe kapanmasına neden olabilir” değerlendirmesini yaptı.
Mecit, hudut sisteminin sağlıklı işleyişi için sistemli aralıklarla dijital detoks yapılması gerektiğini lisana getirerek, nefes ve gevşeme antrenmanlarının zihinsel rahatlama sağladığını, tabiatta vakit geçirmenin biyolojik saat olan sirkadiyen ritmi dengelediğini anlattı.
Göz sıhhatini korumak gayesiyle her 20 dakikada bir, 20 saniye mühletle 20 adım uzaklıktaki bir objeye bakılmasını içeren “20-20-20” kuralının uygulanmasını öneren Mecit, akşam saatlerinde ekran ışığının azaltılmasının ve loş ışık kullanımının uyku kalitesini artırabileceğine işaret etti.
Mecit, sağlıklı bir ömür için yalnızca beslenme ve fizikî aktivitenin kâfi olmadığını belirterek, “Zihinsel detoks da bir sıhhat sorumluluğudur. Ekranlara değil, beynimizin gereksinimlerine kulak vermeliyiz.” tabirlerini kullandı.