Baharatlar beslenme alışkanlıklarımızın vazgeçilmez bir parçası… Fakat son yıllarda kimi baharatlar alışkanlık ötesinde “her derda deva üstün gıda” statüsüne terfi etmiş durumda…Bunlardan biri de zencefil…
Beslenme ve Diyet Uzmanı Mükemmel Özkaya Yurttadur, bilhassa antiaging istikametiyle öne çıkan zerdeçalı enine uzunluğuna konuştuk…
YAŞLANMA SÜRECİNİ BU TÜRLÜ YAVAŞLATIYOR
Kurkuminin antiaging (yaşlanma karşıtı) özellikleri ile hücresel seviyede ve sistemik yaşlanma sürecini yavaşlatabilecek düzenekler üzerinde de tesir gösterdiği bilinmektedir. Bu 4 etkiyi şöyle sıralayabiliriz:
1- Hücre tamiratını ve uzun ömür sistemlerini destekler
Oksidatif gerilim ve özgür radikallerin hücrelere ziyanı yaşlanmanın temel nedenlerinden biridir. Bu noktada zerdaçalın içerdiği ‘kurkumin’ oksidatif gerilimi ve özgür radikalleri azaltarak, hücre hasarını önlemeye katkı sağlar. Araştırmalar, kurkuminin E vitamininden birkaç kat daha güçlü bir hür radikal temizleyici olduğunu göstermektedir.
Dolayısıyla hücre yenilenmesi ve DNA tamirat düzeneklerini destekleyerek yaşlanmanın tesirlerini geciktirebilir. Bedenin kendi antioksidan sistemlerini (glutatyon, süperoksit dismutaz, katalaz) desteklediği için hücrelerin daha sağlıklı kalmasına yardımcı olur. Bilhassa sirtuinler (SIRT1 aktivasyonu) ve AMPK üzere uzun ömürle alakalı proteinleri aktive ederek hücresel yaşlanmayı yavaşlatabilir.
2- Cilt yaşlanmasını geciktirir
Kurkuminin antioksidan ve iltihap tersi özellikleri, cilt hücrelerini koruyarak kırışıklıkların ve ince çizgilerin oluşumunu geciktirebilir. Ayrıyeten UV hasarına karşı hami tesir göstererek cildin elastikiyetini artırabilir.
3- Mitokondrileri iyileştirir
Mitokondriler hücrelerin güç merkezleridir ve yaşlanma sürecinde fonksiyonları azalır. Kurkumin, mitokondriyal işlevi destekleyerek hücrelerin daha uzun müddet enerjik kalmasını sağlayabilir.
4- Hastalıklara kalkan olur
Kurkumin birçok hastalığı engelleyerek de yaşlanma suratını yavaşlatmayı sağlayabilir. Özgür radikallerin hücrelere ziyan vermesiyle ortaya çıkan oksidatif gerilimin inflamasyon, nörodejeneratif hastalıklar, miyokardiyal iskemi, kanser üzere pek çok hastalığın oluşumuna da taban hazırladığı bilinmektedir.
Kurkumin, güçlü antioksidan özellikleri sayesinde ziyanlı bileşikleri nötralize ederek hastalıklara karşı kalkan oluşturur…
İşte tesir gösterdiği hastalıklar:
Kalbe ve damarlara tesirleri: Yaklaşık son 50 yılda yapılan ayrıntılı araştırmaları özetleyen bir çalışmada, kurkuminin LDL (kötü kolesterol) düzeyini düşürürken, HDL (iyi kolesterol) düzeyini koruyarak kalp ve damar hastalıklarına karşı hami tesir gösterdiği saptanmıştır. Bu özelliği ile kalp sıhhatini destekleyici doğal bileşenler ortasında yer almaktadır.
Kansere karşı tesiri: Bugüne kadar yapılan 800’den fazla bilimsel çalışma, kurkuminin kanser hücrelerinin çoğalmasını ve metastazını önleyici tesirler taşıdığını ortaya koymuştur.
Diyabete karşı tesiri: Kurkumin, kan şekeri düzeylerini dengeleyerek diyabet komplikasyonlarını azaltabilir. Kurkumin uygulanan hastalarda yaşa bağlı diyabet komplikasyonlarının önlediği tespit edilmiştir. Kurkuminin ayıca kan glikozu ve glikolize hemoglobin seviyelerini bariz biçimde azalttığı saptanmıştır.
Obeziteye tesiri: İnflamasyon, diğer birçok kronik hastalıkta olduğu üzere obezite için de temel rol oynamaktadır. Fareler ile yapılan çalışmalarda bir polifenol olan kurkuminin obeziteyi önlediği bulunmuştur. Kurkumin bu faydalı tesirini insülin ve leptin direncini azaltarak, inflamatuvar sitokin salınımını azaltarak, yağ asidi oksidasyonunu hızlandırarak ve antioksidan enzim salınımını artırarak göstermektedir. Bu sayede kilo denetiminde ve obeziteye bağlı sıkıntılarda gayrette yardımcı olmaktadır.
Kurkumin nedir?
Kurkumin; halk ortasında “zerdeçal, zerdeçöp, hint safranı, safran kökü” olarak bilinen curcuma longa’nın rizomlarından elde edilen, sarı-turuncu renkli, antioksidan özellikli polifenolik bir bileşiktir. Zerdeçalın en kıymetli ve en faal olan ana bileşeni kurkumin hususudur.
Doğal bir polifenol olan kurkumin, tıbbi özellikleriyle yaygın olarak bilinir. Özgür radikallerin oluşturduğu ziyanlı tesirleri azalttığı için yüzyıllardır çeşitli rahatsızlıkları tedavi etmek için klâsik tıpta kullanılmıştır. Yaygın olarak Çin ve Hindistan’ da yetiştirilmekte ve kullanılmaktadır.
Nasıl tüketilir?
Kurkuminin temel kaynağı zerdeçal bitkisidir. Bu bitkiden elde edilen baharatın yemeklerde kullanılmasıyla kurkuminin alımı sağlanabilir. Lakin kurkuminin düşük biyoyararlanımı nedeniyle beden tarafından emilimi sonludur. Bu nedenle piperin içeren karabiber yahut sağlıklı yağlar (zeytinyağı gibi) ile birlikte tüketilmesi önerilmektedir. Böylelikle tesiri daha da artırılabilir. Günlük 15 gram zerdeçal, bal ile karıştırılarak tüketilebilir.
Ancak uygun bir emilim için destek halinde almak daha tesirlidir. Alışılmış kronik hastalığı olanlar kesinlikle takviyeyi tabiplerine danışarak kullanmalıdır.
Güvenli doz nedir?
Kurkumin besin desteği olarak kapsül yahut toz formunda alınabilir. Amerika besin ve ilaç yönetimi (FDA) kurkumini genel olarak inançlı olarak kabul edilen husus (GRAS) tanımlamasına dahil etmiştir ve şu an birçok ülkede besin desteği olarak kullanılmaktadır.
Zerdeçalın en etkin bileşeni olan kurkuminin güvenilirliği ve toksik olmadığı birçok araştırmada gösterilmiştir. Güvenlik ve toksisite ile ilgili klinik araştırmalar yapan uzmanlar yeniden de doktora danışılarak destek alınması tavsiye etmektedir.